174
10. Bozordagi tebranishlarning past narxlari koʻtarila bosh-
laydi, koʻtariluvchi (oʻsuvchi) trendda bizga pastdan chegara bel-
gilashimiz juda muhimdir, chunki bunday holatda stavkalar narx-
larning koʻtarilishiga qoʻyiladi…
a) “ikki qoya” trendi;
b) “buqa”
lar trendi;
d) “ayiqlar” trendi;
e) gorizontal trend yoki flet.
175
XI BOB. MOLIYA BOZORI RISKLARI VA PORTFELNI
BOSHQARISH
11.1. Moliya bozori risklari: mohiyati, asosiy turlari va
baholash usullari
Investor tomonidan qabul qilinayotgan
har qanday moliyaviy
qaror risk bilan bevosita yoki bilvosita bogʻliq boʻladi. Bu moliya bo-
zorida yaqqol oʻz aksini topadi. Bunga 2008 yildagi jahon moliyaviy-
iqtisodiy inqiroz, uning sabablari va oqibatlari misol boʻlishi mumkin.
Bozor nuqtai nazaridan risk – bu aktiv narxini koʻzda
tutilmagan va
kutilmagan tarzda oʻzgarishidan kelib chiqadigan yoʻqotishlar
riski
hisoblanadi.
Moliyaviy instrumentlarni sotib olish bilan bogʻliq risklar
moliya
bozorida salbiy iqtisodiy hodisalar vujudga kelishi bilan bogʻliq
boʻladi va quyidagi oqibatlarga olib kelishi mumkin: (1) foyda darajasi
kutilayotgan darajadan past boʻlishi
yoki umuman kuzatilmasligi; (2)
qimmatli qogʻozning qiymati tushganda investor kiritgan kapitalining
maʼlum qismini yoʻqotilishi; (3) qimmatli qogʻozning qadrsizlanishi.
Bunday oqibatlar shubhasiz potensial investor qaroriga taʼsir
oʻtkazadi. Investorlar moliya bozoridagi
risklar mohiyatini bilish,
toʻgʻri baholash va ularni samarali
boshqarish uchun moliya
bozoridagi risklarlarni ikkiga boʻlishida, yaʼni: bozor (yoki tizimli,
diversifikatsiya qilinmaydigan) risklari va bozordan tashqari (yoki
oʻziga xos, tizimsiz, diversifikatsiyalanadigan) risklar.
