57
N - kaysi oy
Masalan: Sigir 12 iyunda urchitilgan, u xolda eki 22 mart
Demak, sigir 12 iyunda urchitilgan bulsa, uning tugish vakti 22 mart xisoblanadi.
Sigirni sogish
Sigirlar kunda ikki eki uch marta sogiladi. Sogishdan oldin kuyidagi sanitariya talablariga
rioya kilish kerak:
- kulni sovun bilan yaxshilab yuvish;
- toza ok xalat kiyish;
- sigir elinlarini issik suv (400S) bilan yuvish va sochik bilan artish;
- elinlarni 35-40 sekund davomida ukalash.
Sutni kabul kilish va unga dastlabki ishlov berish
Yukori sifatli xom sutdan yukori navli sut maxsulotlari ishlab chikarish mumkin.
Sifatli
xom sut deb sutning kayta ishlashga layokatliligini aniklovchi kimyoviy tarkibi, fizik-kimyoviy
va mikrobiologik kursatkichlar majmuasiga aytiladi.
Kabul kilib olingan sutga ishlov beriladi. Sutga ishlov berish kuyidagi jarayonlarni uz
ichiga oladi: kabul kilish, tozalash,
issiklik ishlov berish, sovutish, kadoklash va ma’lum
muddatda saklash.
Sutni kabul kilishda standart talabiga javob beruvchi kimyoviy kursatkichlari va mikdori
xisobga olinadi. Sut tarkibidagi chikindilardan tozalash maksadida fil’trlanadi. Tozalash uchun
xar xil fil’trlardan foydalaniladi: paxtali fil’tr, disklar, doka, sintetik materiallar, metalli elak va
boshkalar. Mikroorganizmlarning kupayishini tuxtatish maksadida tozalangan sut tezda
sovutiladi. Kichik korxonalarda sutni sovutish uchun suvdan foydalaniladi. Keyingi paytda sutni
sovutish uchun plastinkali sovutgichlar kullaniladi. Kislotaliligi 19-200T bulgan sut ma’lum
muddat (6 soat) saklanishi mumkin. Bunday xolda sutga issiklik ishlov beriladi.
Sutga issiklik
ishlov berish 760S xaroratda 15-20 sekund davomida olib boriladi. Issiklik ishlov berilgach, sut
plastinkali sovutgich jixozida 4-60S xaroratgacha tezda sovutiladi.
Sovutilgan va xarorati 100S dan oshmagan sut yirik sut ishlab chikarish korxonalariga
flyagalar yoki tsisternalarda yuboriladi.
Sutni kabul kilishda Standart talablariga rioya kilinadi. «Sigir suti, sotib olish paytidagi
talablar» standartiga kura sut kabul kilib olinadi. Bu standart talabiga kura sigir suti soglom
sigirdan
sogib olingan, soggandan sung 2 soat orasida 20S xaroratgacha sovutilib fil’trlangan
bulishi kerak. Sutni kabul kilish vaktida sutning xarorati 100S dan oshmagan bulishi lozim.
Tashki kurinishi va konsistentsiyasi jixatidan sut bir jinsli suyuklik, rangi sargishrok-ok,
chukmasiz, zichligi 1027 kg/m3 ga teng bulishi kerak.
Fizik-kimyoviy va mikrobiologik kursatkichlariga karab sut uch navga: oliy, birinchi va
ikkinchi navlarga bulinadi.
Sutning bu kursatkichlari kuyidagi jadvalda keltirilgan.
Jadval
