|
O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 15- son ilmiy tadqiqotlar jurnaliBog'liq Qudratova Shaxnoza Baxtiyor qiziO‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
15-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.01.2023
taʼlim jarayonida mustaqil ishni tashkil etishga oid muammolarning tizimli tadqiq
etilmaganligi; uchinchidan, oʼqitiladigan fanlardan oʼquvchilar mustaqil ishini tashkil
etishning ilmiy-metodik jihatdan asoslanmaganligi; toʼrtinchidan, fanlardan
oʼquvchilar mustaqil ishini tashkil etish yuzasidan amaliy-metodik tavsiya va
xulosalarning ishlab chiqilmaganligi
Mustaqil ishlar jarayonida oʼquvchida mustaqil fikrlash qobiliyatining rivojlanishi
natijasida, oʼquvchida jarayonlar va hodisalar, obʼektlar haqida bilimlarni
tizimlashtirish ularni chuqur oʼrganish hamda tegishli qarorlar qabul qilish, nazariy
bilimlarni amalda qoʼllash koʼnikmalari shakllanadi [4].
Mustaqil va ijodiy ish topshiriqlarini ishlab chiqishda har bir oʼquvchining
tushunuvchanlik, shaxsiy imkoniyatlari, oʼquv materialini oʼzlashtirish darajasi
inobatga olinishi, shaxsga yoʼnaltirilgan oʼqitish texnologiyalarini qoʼllash maqsadga
muvofiq. Mashgʼulotlarda o‘quvchilarning ijodiy ishlashiga ahamiyat berish kerak.
O‘qituvchi o‘quvchi bajaradigan mustaqil ishlar hajmini aniqlab, bajarish uchun ularga
aqliy mehnat qilish yoʼllarini oʼrgatadi hamda ishni bajarish jarayonida kelib
chiqadigan kamchiliklar va xatoliklar boʼyicha koʼrsatmalar beriladi.
Mustaqil ishlar jarayonini tashkil etishda oʼqituvchi dastlab dars davomida
oʼquvchilarning mustaqil ishlash faoliyatini joriy qilish kerak. O‘quvchilar maʼlum
topshiriqni mustaqil bajarishida oʼqituvchi yoʼnaltiruvchi va qisman nazoratchi
vazifasini bajaradi. Dars davomida beriladigan topshiriqlar (matnni oʼqing, qismlarga
ajrating, voqealar ketma-ketligiga eʼtibor bering, matn turini aniqlang, matnni qayta
hikoyalab bering, sizningcha matnga nima uchun shunday sarlavha qoʼyilgan?) asosida
oʼquvchilarning mustaqil ishlash qobilayati shakllanadi. Darsdan tashqari mustaqil
ishlar jarayonini tashkil etishda oʼquvchilar bilan beriladigan topshiriq oldidan kirish
suhbati olib boriladi. PIRLS baholash dasturiga mustaqil ishlar jarayonida tayyorgarlik
koʼrishda boshlangʼich sinf o‘quvchilarining yoshi, qiziqishlari va umumiy bilish
darajasiga qarab badiiy yoki axborot matnlari tanlanadi. O‘zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspektsiyasi
Taʼlim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi
tomonidan 4-sinf o‘quvchilarining oʼqish savodxonligini baholash boʼyicha
o‘tkaziladigan PIRLS xalqaro tadqiqotiga tayyorgarlik koʼrish uchun tavsiya etilgan 2-
mashq daftaridagi “Minib koʼring” axborot matnini 2-3 sinflar mustaqil tarzda oʼqib,
oʼqiganlari asosida tahlil va talqin qilish hamda xulosalar chiqarish topshiriq sifatida
beriladi [7]. “Minib koʼring” axborot matni haqida kirish suhbatida oʼqituvchi
oʼquvchilarga “Sizning sevimli mashgʼulotingiz nima?”, “Sizga piyoda sayr qilish
yoqadimi yoki...?”, “Bolaligingizda siz boshqargan ilk texnika haqida nimalar bilasiz?”
kabi yo‘naltiruchi savollar asosida mavzu haqida dastlabki maʼlumotlar beriladi. Yangi
matn va topshiriq yuzasidan o‘quvchilar qiziqishi, umumiy bilish darajasi aniqlab
olinadi.
Savollar yoki topshiriqlar orqali oʼquvchilarning ijodiy fikrlashlarni rivojlantirish,
nomaʼlum yoki noaniq maʼlumotlar mohiyatini tushunish uchun mustaqil izlanishlarini
|
| |
