|
O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 8- son ilmiy tadqiqotlar jurnaliBog'liq Yaxshiboyeva Dilorom YuldashevnaO‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
8-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.05.2022
657
“Assisment”— metodi oʼquvchilarning olgan bilimlarini tez baholash imkonini
beradi. Bunda o'tilgan mavzu yuzasidan bitta test , yoki qoidaning maʼlum bir soʼzlari
tushirib qoldirilgan va shu so'zni topish kabi topshiriqlar beriladi.
O‘quvchilarga rasmli topshiriqlarni topshirtirib, ularni fikrlashga, topqirlikka,
ijodkorlikka undaydi hamda yozma va og‘zaki nutqni o‘stirib, lug‘at boyligini oshiradi.
O‘quvchilarning topqirligini, harflarni eslab qolish qobiliyatini o‘stirishda quyidagi
metodlar samarali natijalar beradi:
Kungoboqar metodi - kungoboqar rasmi o‘rtasida unli harflar, uning atrofida esa,
undosh harflar yozilgan bo‘ladi. O‘quvchilar undosh va bitta unli harflarni qo‘shib, bir
necha so‘zlar tuzishadi. O‘yin davomida o‘rtadagi unlilarni almashtirish ham
mumkin. Bu jarayonda hamma o‘quvchilar baravar ishtirok etadilar. O‘qituvchi esa
mashg‘ulot davomida eng faol qatnashganlarni rag‘batlantirib, baholab boradi. Bu usul
ona tili darslarini qiziqarli tashkil etish, darslarda o‘quvchilarning toliqib
qolishlarining oldini olish va qisqa vaqt davomida ko‘proq o‘quvchilarni baholashga
xizmat qiladi.
Sinkveyn metodi – sinkveyn so‘zining ma’nosi “beshlik” bo‘lib, “Qofiyalanmagan besh
qatorlik she’r” degan ma’noni anglatadi. O‘quvchilar “Sinkveyn” metodidan foydalanib,
qofiyalanmagan besh qatordan iborat she’r yozadilar. Bunga ko‘ra birinchi qator
bitta so‘zdan iborat bo‘lishi va bu ot so‘z turkumiga oid so‘z bo‘lishi, ikkinchi qator
ikkita so‘zdan iborat bo‘lishi va bu sifat so‘z turkumiga oid so‘z bo‘lishi, uchinchi qator
uchta so‘zdan iborat bo‘lishi va bu fe’l turkumiga oid so‘zlar bo‘lishi, to‘rtinchi qatorda
to‘liq bir maqol keltirilishi va beshinchi qatorda birinchi qatordagi so‘zga sinonim
bo‘lgan bir so‘z qo‘yilishi mumkin.
Ushbu metodddan o‘quvchilar so‘z turkumlari haqida tushunchalarga ega
bo‘lganlaridan so‘ng foydalanishi mumkin. O‘qituvchi o‘quvchining fikrini tinglaydi va
shu bilan birga, o‘quvchilarni ham bir-birlarining so‘zlariga e’tibor bilan qarashga
o‘rgatadi. E’tiroz yoki qo‘shimchalar ham “hurmatli”, “Sizlarning fikringizga qo‘shilgan
holda”, “bizning ham ayrim fikrlarimiz bor edi” kabi so‘zlar orqali bildiriladi. Bu tarzda
tashkil etilgan darsda o‘quvchi hech qanday tazyiqsiz erkin fikrlay boshlaydi va o‘z
fikrlarini ochiq bayon etadi, boshqalarni ham hurmat qilishga o‘rganadi.
Ma’lumki, ona tili darsida ham lug‘at ishlarini o‘tkazish o‘quvchilarda o‘zi uchun
notanish bo‘lgan so‘zni izohi haqida qiziqish paydo bo‘ladi. Bu so‘zlarning izohini
topishda o‘quvchining o‘zi mustaqil izlanishi maqsadga muvofiqdir. Bunda yuqoridagi
metod o‘quvchilarning so‘z boyligini oshirish bilan bir qatorda lug‘at bilan ishlashga
ham o‘rgatadi.
Kundalik metodi – o‘quvchilar ikki guruhga bo‘linadilar. Birinchi guruh jadvalning
birinchi qismiga tayanch so‘zlardan namunalar yozadi. Ikkinchi guruh esa shu
so‘zlarning ma’nosini izohlaydi. Masalan, sayyohlar - sayohat qiluvchilar.
Birinchi guruh tayanch so‘zlarni imlo va husnixat qoidalari asosida yozganiga
qarab baholansa, ikkinchi guruh shu tayanch so‘zga bergan izohiga qarab baholanadi.
Bu metod orqali o‘quvchilar to‘g‘ri va chiroyli yozishga, har bir so‘zga befarq
|
| |
