-mavzu: Ta’minlash tizimining vazifasi. Ta’minlash tizimining

Download 19,16 Mb. Pdf ko'rish
bet	145/216
Sana	24.05.2024
Hajmi	19,16 Mb.
	#252024

1 ... 141 142 143 144 145 146 147 148 ... 216

Bog'liq
O\'zbekiston respublikasi

15-mavzu: Ta’minlash tizimining vazifasi. Ta’minlash tizimining
umumiy tuzilishi,ishlashi.
Reja:
1.Ta’minlash tizimining vazifasi.
2. Ta’minlash tizimining umumiy tuzilishi,ishlashi.
3. Karbyuratorli va injektorli dvigatellar uchun ishlatiladigan yonilg‘ilar.
Ichki yonuv dvigatellarining ishlashi uchun uni havo va yonilg‘idan iborat
yonuvchi aralashma bilan ta’minlash kerak bo‘ladi.
Ta’milash tizimining vazifasi dvigatelning ish rejimiga mos ravishda
ma’lum tarkibdagi yonuvchi aralashma tayyorlash (benzinli dvigatellarda
silindrdan tashqarida, dizellarda silindr ichida) va uni kerakli miqdorda silindrlarga
uzatish hamda ulardan ishlatilgan gazlarni chiqarish uchun xizmat qiladi.
Ishlatiladigan yonilg‘ini turiga qarab ichki yonuv dvigatellari quyidagi
turlarga bo‘linadi:
>
benzinli (karburatorli va injektorli) dvigatellar;
>
dizelli dvigatellar;
>
gaz yonilg‘isida ishlaydigan (suyuq va siqilgan) dvigatellar.
Karburatorli yonilg‘i ta’minlash tizimi bir vaqtning o‘zida
quvvatni, momentni oshirgan holda yonilg‘i tejamkorligini oshirish va
chiqindi gazlarni zararsizligi bo‘yicha qo‘yiladigan talabga javob bera olmaydi.
Karburatorli dvigatellarning ta’minlash tizimining asosiy kamchi- ligi
quyidagidan iborat:
>
silindrlar sonini karburatordan har xil masofada joylashgan;
>
yonilg‘i aralashmasi karburatorda tayyorlanadi va silindrlarga tayyor
aralashma uzatiladi.
Bu kamchiliklar natijasida silindrlarga har xil tarkibdagi yonilg‘i
aralashmasi yetib boradi va yonilg‘i sarfi oshadi.
Bu kamchiliklarni yo‘qotish uchun yonilg‘i aralashmasini har bir silindr
oldida tayyorlash kerak bo‘ladi.
Zamonaviy avtomobil dvigatellarida har bir silindrning kiritish klapanlari
yaqinida yonilg‘i aralashmasini tayyorlaydigan elektron yonilg‘i purkash tizimi
(injektorlar) qo‘llaniladi.
Elektron yonilg‘i purkash tizimi quyidagi afzalliklarga ega:
>
tezkor, sababi raqamli mikroprotsessor boshqaradi;
>
yonilg‘i aralashmasi aniq tarkibga ega;
>
yonilg‘i aralashmasini tarkibini uzoq muddat bir xil ushlab turish
mumkin;
>
yuqori yonilg‘i tejamkorligini ta’minlaydi;
>
chiqindi gazlarni zararli ta’sirini kamaytiradi.

250
Yonilg‘i uzatish tizimi. Yonilg‘ini bakdan purkash injektorlariga yetkazib
berish va ishlash uchun zarur bo‘lgan bosimni hosil ilish va ushlab turish uchun
xizmat qiladi (28-rasm).
Yonilg‘i uzatish tizimi yonilg‘i nasosi, yonilg‘i filtri, yonilg‘i taqsimlash
trubasi, bosim rostlagich, sovuq holda ishlaydigan va purkash injektorlaridan
tashkil topgan (29-rasm).
Yonilg‘i uzatish tizimidagi yonilg‘i taqsimlash trubasi quyidagi muhim
vazifani bajaradi:
-
yonilg‘ini yig‘ish;
-
yonilg‘ini bir xil bosim ostida ushlab turish va silindrlarga uzatish;
-
yonilg‘i bosimi miqdorini tebranishini oldini olish;
-
injektorni sodda o‘rnatish.
Purkash injektori (29-rasm). Purkash injektori yonilg‘i taqsimlash trubasiga
har bir silindrning kiritish klapani yaqiniga yonilg‘ini bosim ostida purkab berish
28-rasm.
Injektorli dvigatel.
29-rasm.
Injektor.

251
uchun xizmat qiladi. Elektromagnitli purkash injektorli elektr impulsi yordamida
elektron boshqarish bloki dan boshqariladi.
Ishlash prinsipi. Tok berilmagan holda purkash ignasi prujina ta’sirida
o‘rindiqqa siqilib turadi. Agar elektromagnitga elektr impulsi berilsa, igna 0,1mm
masofaga o‘rindiqdan ko‘tariladi va igna va o‘rindiq oralig‘ida tiqrish paydo
bo‘ladi va shu tirqishdan yonilg‘i purkaladi. Injektor klapanining ochilish va
yopilish vaqti 0,6-2,0millisekundni tashkil etadi. Har bir dvigatel uchun purkash
burchagi va kiritish klapaniga bo‘lgan masofa har xil bo‘ladi. Shuning uchun har
bir dvigatelga (ishchi hajmi, yonish kamerasi, kiritish klapanlarining joylashishi,
kiritish trubalarining shakli) o‘zining injektori o‘rnatilishi kerak.
Injektor
kronshteyiga maxsus rezina detallari orqali biriktiriladi. Bu
issiqlikdan vibratsiya benzin bug‘lari hosil bo‘lishdan saqlaydi.
Yonilg‘i nasosi
- elektr yuritmali bo‘lib benzinli bakdan to‘xtovsiz haydab
beradi. Yonilg‘i nasosi yonilg‘i baki ichida yoki yonilg‘i bakidan tashqarida
joylashgan bo‘lishi mumkin. Yonilg‘i nasosi 600 kRa gacha bosim hosil qilishi
mumkin.
Yonilg‘ifiltri.
Yonilg‘ini doimo tozalab turish uchun xizmat qiladi.
Tozalanayotgan yonilg‘i o‘tish tirqishga 10mm gacha bo‘lish kerak.
Bosim rostlagich.
Bosim rostlagich yonilg‘i uzatish tizimida joylashgan
bo‘lib tizimda o‘rtacha 0,5MPa bosimni ta’minlash uchun xizmat qiladi. Elektrik
yuritmali yonilg‘i nasosi yonilg‘ini keragidan ortiq uzatib beradi va bosim
rostlagich ortiqcha yonilg‘ini yonilg‘i bakiga qaytarib yuboradi.
Havo miqdorini o‘lchash datchigi.
Datchik havo filtri va drossel zaslonkasi
oralig‘ida joylashgan bo‘ladi va dvigatelga kirayotgan havo miqdorini o‘lchab
beradi va EBB ga ma’lumot yuboradi.
Drossel zaslonkasini holatini aniqlash datchigi.
Datchik drossel
zaslonkasini holatini va burilish burchagini aniqlaydi. Bu datchik EBB ga
dvigatelning ish rejimi (salt yurish, to‘liq bo‘lmagan va to‘liq yuklanish)
to‘g‘risida ma’lumot berib turadi.
Tirsakli valning aylanishlar chastotasini aniqlash datchigi.
Datchik EBB
ga tirsakli valning aylanishlar chastotasi to‘g‘risida ma’lumot uzatib turadi.
Ishlash prinsipi.
Dvigatelga havoni yurgazib yuborish tizimi uzatadi.
Dvigatelning ish ko‘rsatkichlaridan biri bu dvigatelga so‘rilayotgan havo bo‘lib,
uning miqdori havo sarfini aniqlagichda o‘lchanadi. Boshqa datchiklar esa drossel
zaslonkasining holatini, tirsakli valning aylanishlar chastotasini, havo va dvigatel
haroratini o‘lchaydi. Bu datchiklardan kelayotgan signallar elektron bosharish
bloki (EBB)da qabul qilinib tahlil qilinadi va shu asosida injektorlarga impulslar
yuboriladi.
Gaz bilan ishlaydigan avtomobillarning ta’minlash tizimi.
Gaz bilan ishlaydigan dvigatellar zamonaviy shahar transport vositalarida
keng qo‘llanilmoqda. Bunda siqilgan yoki suyultirilgan holatdagi tabiiy, sanoat va
sintetik gazlardan foydalaniladi. Siqilgan va suyultirilgan gazlar maxsus
ballonlarda saqlanadi, shuning uchun ham transport vositalarini gaz ballonli
deyiladi.

252
Odatda, gaz bilan ishlaydigan dvigatellarning suyuq yonilg‘ida ishlaydigan
seriyada (ommaviy ravishda) chiqarilayotgan dvigatellar bazasida (asosida)
yaratiladi. Seriyada (ommaviy ravishda) chiqarilayotgan dvigatelni gazsimon
yonilg‘i bilan ishlashga o‘tkazishda, uning asosiy qism va uzellari o‘zgarmagan
holda qoladi. Gaz bilan ishlaydigan modifikatsiyasini asosiy farqi yonilg‘i uzatish
tizimi, yonuvchi aralashmaning alangalanishi va tartibga solishlikdadir
(to‘g‘rilash).

Download 19,16 Mb.

1 ... 141 142 143 144 145 146 147 148 ... 216

Download 19,16 Mb.

Pdf ko'rish