i
katta ahamiyatga ega. har bir dvigatel va uni ishga tushirish sharoitlari uchun
yuritmaning, elektrostartyor quvvatini eng to‘la ishlatilishini ta’minlaydigan
uzatish sonlari mavjud. Ammo, reduktorsiz yuritma mexanizmlarida, shesternya-
ning mexanik mustahkamlik shartlariga ko‘ra
i
ning qiymati 16 dan katta
bo‘lmaydi.
Ikkinchi
tomondan,
i
ning
ortishi
startyor
elektrodvigatelining
o‘lchamlarini va massasini kamaytirish imkonini beradi. Oxirgi yillarda
elektrostartyorlarning
o‘lchamlari va massasini kamaytirish maqsadida
elektrodvigatel chulg‘amlarini yengil aluminiydan tayyorlash, issiqqa chidamli
yuqori sifatli izolatsiya materiallar ishlatilishi bilan birga, ichki qismiga reduktor
o‘rnatilgan, o‘lchamlari kichik, aylanish chastotasi yuqori bo‘lgan startyorlar
tobora keng qo‘llanayapti.
Reduktorli startyorlarda yakor vali bilan startyorning chiqish vali orasiga
ayla-nish chastotasini 3-4 marta pasaytiradigan reduktor o‘rnatilgan. Bunda
elektro-dvigatel salt ishlagandagi aylanishlar chastotasi 15000-20000 min
-1
gacha
oshirila-di, yakor validagi aylantiruvchi moment qiymati esa sezilarli darajada
pasayadi.
Tuzilishi jihatidan reduktorlar oddiy qatorli ichki va tashqi ilashgan yoki
planetar mexanizmli bo‘lishi mumkin. Ayniqsa bu maqsadlarda Djems nomi bilan
yuritiladigan planetar reduktorlarini ishlatish maqsadga muvofiq. Bu reduktorlar
293
kuchlanishni simmetrik uzatilishi, ixchamligi va foydali ish koeffitsiyenti (FIK)
yuqoriligi bilan ajralib turadi.
Reduktorli startyorlar bir qator afzalliklarga ega, xususan, ularning
o‘lchamlari va massasi kichik, elektrodvigatellaridagi aylantiruvchi momenti
pasayishi hisobiga dvigatelni ishga tushirish jarayonida akkumulator batareyasiga
tushadigan yuklama qiymati ancha kamayadi, past temperaturalarda dvigatellarni
ishonchli ishga tushirish imkoniyati ortadi. Shu bilan birga reduktorli startyorlar
kamchiliklardan ham holi emas va ularning eng asosiylari quyidagilar: erkin yurish
muftalariga tushadigan yuklama ortadi va ularning ishonchli ishlash darajasi
pasayadi; reduktor tufayli va elektrodvigatel yakorining aylanish chastotasi
yuqoriligi sababli startyor ortiqcha shovqin bilan ishlaydi; yakor aylanish
chastotasining yuqoriligi cho‘tka va kollektorlarning ishlash sharoitini
og‘irlashtiradi va ularni yeyilishini tezlashtiradi.
Reduktorli startyorlarning qo‘llanishi, ularni ishlab chiqarish texnologiyasi
sezilarli darajada o‘zgarishiga olib keldi. Xususan, tez aylanuvchi qismlarning
mexanik mustahkamligi oshirildi, yakor chulg‘amlarini izolatsiya qilish uchun
pishiqligi yuqoriroq bo‘lgan materiallar qo‘llaniladigan, elektrodvigatelning asosiy
zanjirlari-dagi qalaylash yo‘li bilan ulanadigan birikmalar payvandlanadigan,
aylanuvchi qismlarni aniq muvozanatlashtirish amalga oshiriladigan bo‘ldi.
|
