oqimlar va yu`nalishlarning H`ar biri ta’lim-tarbiya masalalariga u`ziga xos endashadi. Shu
sababdan pedagogik texnologiyaning falsafiy yu`nalishi uning tu`
ғ
ri yoki notu`
ғ
riligini,
jamiyatning ma’lum maqsadlariga muvofiq yoki zidligini ku`rsatadi. Bu pedagogik
texnologiyalarga baH`o berishda asosiy ku`rsatkichlardan H`isoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
metodologik asosi uni amalga oshirishda qaqday metodlarga
asoslanilishini belgilaydi. In-sonlarning olamni H`amda u`zlarini bilishlari
turli tarixiy davrlarda
turlicha asoslarga ega bu`lgan va ular u`ziga xos metod-larni keltirib chiqargan. H`ozir olam va
uning xususiyatlari xaqida xolis ma’lumotlar olish, H`aqqoniy bilimlar H`osil qilishning ilmiy
metodologiyasi pedagogik texnologiyalarning metodologik asosi H`isoblanadi. Metodologik
asosning ilmiy jiH`atdan tu`
ғ
ri bu`lishi pedagogik texnologiyalar uchun zaruriy shartdir.
Pedagogik texnologiyaning
didaktik asosi uning ta’lim-tarbiya qoida va tamoyillariga
muvofiqligini belgilaydi. Didaktik talablar ta’lim-tarbiyaviy vazifalarning nazariy jiH`atdan
tu`
ғ
ri bajarilishini ta’minlaydi.
Pedagogik
texnologiyaning
didaktik
jiH`atdan
tu`gri
bu`-lishi
uning
yuqori
samaradorligining zaruriy sharti H`i-soblanadi. Buning uchun zamonaviy didaktikaning ilmiy
xulo-salaridan ijodiy foydalanish talab qilinadi.
Pedagogik texnologiyaning
pedagogik asosi zamonaviy
pedagogika fanining ilmiy
xulosalaridan kelib chiqadi. Bunda pedagogik texnologiyaning umumiy tarkibiy tuzilishi,
mazmuni, shakli, usullari, vositalari, pedagogik jarayon-ning tashkil qilinishi, olib borilishi,
uning diagnosti-kasi, monitoringi, u`quv-mavzu rejalar va shu kabilarning ilmiy jiH`atdan tu`
ғ
ri
bu`lishi ta’minlanadi. Pedagogiktexno-logiyalar H`ozirgi pedagogika fanining rivojlanishida katta
u`rin egallab bormoqda.
Pedagogik texnologiyaning
psixologik asosi psixologiya fanining ilmiy xulosalari va
tavsiyalari bilan belgilanadi. Ulardan ta’lim-tarbiya jarayonida tu`
ғ
ri foydalanish orqali-gana
kutilgan natijaga erishish mumkin. Shu sababli pedago-gik texnologiya psixologiya qonunlarini
tu`liq H`isobga olishi talab qilinadi.
Ta’limning H`ar bir bosqichida tegishli yosh psixologiyasi xususiyatlariga moslashtirilgan
pedagogik texnologiyalar qu`llaniladi. H`ar bir bosqichda tegishli darajadagi bilim va tarbiya
beriladi. Bu masalalarni u`rganish bilan pedagogik psixologiya fani shu
ғ
ullanadi.
Pedagogik texnologiyaning
fiziologik asosi u`quvchilar-ning
turli yoshdagi fiziologik
xususiyatlarini H`isobga olishdan iborat. Bunda u`gil va qiz bolalar fiziologiyasidagi farqlar
aloxida xisobga olinishi lozim. Pedagogik texnologiya jarayonida fiziologik talablarni H`isobga
olish so
ғ
lom avlodni voyaga etkazishning zaruriy sharti H`isoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
gigienik asosi ta’lim-tarbiya jarayonida salomatlikni saqlash
talablariga rioya qilishdan iborat. Bunda turli zararli va ortiqcha ta’sirlarni bartaraf qilish, u`quv
sharoiti: yoritilganlik, H`arorat, H`avoning toza-ligi, u`quvchining va u`qituvchining ish u`rni,
jiH`ozlar, u`quv nagruzkalarining me’yorlari, didaktik vositalarning qulayligi, sifati va shu kabilar
tibbiyot, fiziologiya, ergonomi-ka,
ekologiya talablariga, insonparvarlik va xalqparvarlik
ғ
oyalariga muvofiq bu`lgan ilmiy asoslarda belgilab boriladi.
Bu talab va me’yorlarga rioya qilish pedagogik texnologiyani amaliyotga tatbiq etish
imkoniyatini yaratadi. Bu masalalarni u`rganish bilan maktab gigienasi fani shu
ғ
ullanadi.
Pedagogik texnologiyaning
mafkuraviy asosi uning milliy istiqlol
ғ
oyasi va mafkurasi
tamoyillarini u`zida mujassam etishi va ularni amalga oshirishga yu`naltirilgan bu`lishidan iborat.
Bunda barkamol insonni shakllantirishda mafkuraviy tarbiyaning fidoyi, mustaqil fikrlay oladigan,
xulq-atvori bilan boshqalarga ibrat bu`ladigan, bilimli, ma’rifatli, ijtimoiy faol insonni voyaga
etkazishdan iborat asosiy vazifalarni amalga oshirib borishi H`ar bir pedagogik texnologiya
uchun dolzarb masalalardan H`isoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
H`uquqiy-me’yoriy asosi ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilish va
amalga oshirishga doir qonunyy va me’yoriy H`ujjatlar bilan belgilanadi.
Bular Uzbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasi, „Ta’lim tu`
ғ
risida"gi qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi,
Davlat ta’lim standartlari, u`quv reja va dasturlar, Uzbekiston Respubli-kasi Prezidentining ta’lim-
tarbiya soH`asiga tegishli Far-monlari, Vazirlar MaH`kamasining qarorlari, Xalq ta’limi
vazirligining qaror va buyrukdari, ular asososida tayyorla-nib, u`rnatilgan tartibda tasdiqlangan
nizomlar, ustavlar va boshqa me’yoriy H`ujjatlar H`isoblanadi.
Pedagogik texnologiya jarayoni ishtirokchilari ushbu H`uqu-qiy-me’yoriy asoslarni tegishli
darajada bilishlari va amalga oshirib borishlari lozim.
Pedagogik texnologiyaning
iktisodiy asosi ta’lim menejmenti xulosalari va marketing
taddikotlari natijalariga muvofik belgilanadi. Pedagogik texnologiya
ijtimoiy soxadagi faoliyat
bulgani sababli uning iktisodiy samarasi uziga xos tartiblarda aniklanadi va ta’minot masalalari
xal kilib boriladi. Pedagogik texnologiya iktisodiy asosining mustax.-kam bulishi uni amaliyotda
davom ettirish uchun zaruriy shart xisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
tarixiy asosi ta’lim-tarbiya masalalarini turli tarixiy davrlarda
amalga oshirishning shakl va usullari, mazmuni xamda turli pedagogik nazariyalar xakddagi
ma’lumotlardan iborat bulib, ular zamonaviy pedagogik texnologiyalarning kelib chikishi uchun
zamin xisoblanadi. Xozirgi pedagogik texnologiyalar turli davrlarda boshlangan ishlar, olib
borilgan taxlillar,
chikarilgan xulosalar, mutafakkirlar bildirgan fikr-muloxazalarning
rivojlantirilishi asosida paydo bulib, takomillashib bormokda. Pedagogik texnologiyaning
tarixiy asosi uning uziga xos ildizlarini tashkil k,ilishini x.isobga olgan xrlda ularni bilish va
chukur urganish kelgusi rivojlanish yullarini bel-gilashda muxim axamiyatga ega.
Yukrrida aytilgan va boshka asoslar umumlashtirilsa, xar bir pedagogik texnologiyaning uz
