Mazkur bandda ta’lim texnologiyasi va uning moxiyati borasida suz yuritamiz. «Ta’lim texnologiyasi»
xususida yaratilgan adabiyotlarda ushbu tushunchaga berilgan ta’riflarga asoslangan xolda biz ushbu
tushunchani kuyidagicha sharxlashimiz mumkin; pedagogik texnologiya muayyan loyixa asosida
tashkil etiladigan, anik maksadga yunaltirilgan xamda ushbu maksadning natijalanishini
kafolatlovchi pedagogik faoliyat jaraenining mazmunidir.
Pedagog olim V.P.Bespal
ь
ko pedagogik tizimni pedagogik texnologiyaning asosi ekanligini e’tirof
etgan xolda uning kuyidagi unsurlaridan iboratdir deya ta’kidlaydi:
1)
ukuvchi;
2)
ta’lim —tarbiyaning maksadi;
3)
ta’lim — tarbiya mazmuni;
4)
ukuv jarayoni;
5)
ukituvchi yoki texnik vositalar;
6)
ta’lim — tarbiyaning tashkiliy shakllari (Bespalko V.P. Slagaem
ы
e pedagogicheskoy
texnologii\\M.: Pedagogika,1989. – s.6-7.)
Xalk xujaligining moddiy ishlab chikarishga asoslangan soxalarida kullanilayotgan texnologiyalar
moxiyatini urganish xamda muammo doirasida nashr etilgan risolalar
mazmuni bilan tanishish
«pedagogik texnologiya» ta’lim —tarbiya faoliyatining yaxlit jarayoni tugrisidagi fan ekanligini e’tirof
etish imkonini berdi. Pedagogik texnologiyaning kuyidagi tarkibiy unsurlari uning asosini
belgilashga xizmat kiladi
(1 —shakl):
P
e
d
a
g
o
g
ik
t
e
x
n
o
lo
g
iy
a
n
in
g
ta
rk
ib
iy
u
n
su
rl
a
ri
ta’lim jaraenining
umumiy loyi xdsi
ta’lim maksadi
ta’lim mazmuni, shakl,
metod, usul va texnik
vositalari
ukituvchi faoliyati
1 —shakl. Pedagogik texnologiyaning tarkibiy unsurlari
Yukoridagi fikrlarga muvofik ta’lim texnologiyasining tarkibiy tuzilmasi tasvirda kuyidagicha
namoyon buladi (2 — shakl).
Bizga yaxshi ma’lumki, tarbiya jarayoni uzok muddatli,
murakkab, uzluksiz bulib, u uziga xos
xususiyatlarga ega. Garchi zamonaviy ta’lim texnologiyasi ukuvchining ta’lim jarayonidagi
etakchilik rolini yoklayotgan bulsada, tarbiya jarayonida tarbiyalanuvchi asosiy mavkeini egallay
olmaydi.
Chunki unda xarakter, dunyokarash etarlicha shakllanmagan bulib, u bu borada
tarbiyachining yordamiga extiyoj sezadi. Shu bois tarbiya texnologiyasi xam mantikiy, xam tarkibiy
jixatdan ta’lim texnologiyasidan fark kiladi.
Tarbiya jarayonining moxiyati, konuniyatlari xamda uziga xos
jixatlari xususidagi mavjud
nazariy va amaliy royalarga, pedagogik bilimlarga tayangan xolda t arbiya texnologi yasi ning
tar ki bi y kismlarini kuyidagicha belgiladik:
1)
tarbiya jarayonining umumiy loyixasi;
2)
tarbiyani tashkil etishga bulgan ijtimoiy extiyoj (ragbat);
3)
tarbiya maksadi;
4)
tarbiya mazmuni (shakl, metod, usul va texnik vositalar);
5)
ukituvchi (tarbiyachi) faoliyati;
6)
ukuvchi (tarbiyalanuvchi) faoliyati;
7)
tarbiya samarasi (natija).
ta’limni tashkil
etishga bulgan
ijtimoiy extiyoj
ukuvchi faoliyati
ta’lim natijasi
2- shakl. Ta’lim texnologiyas
ы
n
ы
ng tarkibiy tuzilmasi
3-shakl.Tarbiya texnologiyasining tarkibiy tuzilmasi
Ushbu fikrlar asosida tarbiya texnologiyasining tarkibiy tuzilmasi tasvirda kuyidagicha
namoyon buladi (2 —shakl).
Pedagogik texnologiya uzida kuyidagi xususiyatlarni namoyon etadi:
1.
Pedagogik texnologiya pedagogik jarayonni takomillashtirish, optimallashtirishga
bulgan
ijtimoiy
extiyojni kondirish omili sanaladi.
2.
Pedagogik texnologiya didaktik xamda tarbiyaviy xarakterdagi, shuningdek, ta’lim —
tarbiya jarayonini samarali, maxoratli tarzda tashkil etish borasidagi nazariy xamda amaliy
bilimlar majmui, metodologik fan sifatida namoyon buladi.
