sasasining o ‘ziga xosligiga bog'liq ravishda hamda tinglovchilar (bilim
oluvchiJar) kontingenti bilan aloqadoriikda munozara tarzidagi o'quv
m ashg‘ulotlarini taqozo etadi. Birinchilan, tinglovchilar faolligi
ta ’minlanadi.
Ikkinchidan, shubhali vaziyatlarga o'rin qoldirilmaydi.
U chinchidan, bilim oluvchilarning istak-xohishlari to ‘la qondirila-
di. Eug m uhim i, bunday sharoitda o ‘quv materiali to ‘la -to ‘kis
o ‘zlashtiriladi. Asoslar, xulosalar, hukm lar va tasaw urlar m ukam -
mal k o ‘rinish va m azm unda b o ‘ladi. K o ‘rsatm a va ta ’kidlarning
ishonchliligi yuqori darajada bo‘ladi.
M unozara ikki turli bo‘ladi:
-
boshqariladigan;
- erkin m unozara.
Boshqariladigan m unozarada o ‘qituvchining ishtiroki sezilarli
darajada bo‘ladi, lekin bu ishtirok uning o ‘quv jarayonidagi ha-
kamlik mavqeidan oshib ketmasligi lozim.
Erkin munozara esa bilim
beruvchi va oluvchilarning dem okratik tarzdagi ishtiroki bilan
o ‘tkaziladi. Bu har ikki turdagi m unozaralarda o ‘quv haqiqati birin-
chi o ‘rinda turadi. Ilmiy bilimlar jonli m ushohada, abstrakt tafak
kur orqali nisbiy va absolut haqiqat yo‘li bilan
q o ig a kiritilishini
hisobga olinsa, bilish jarayonining taraqqiyotini belgilovchi tu-
shuncha, kategoriya, faraz, xulosa, qoida,
nazariya, qonun va qo-
nuniyatlar m unozara davom ida m azm unan buzilmasligi muhimdir.
M unozaraning natijasini o ‘qituvchi oldindan loyihalashi lozim.
Bunda oraliq jarayonlar ikkinchi pozitsiyada turadi. Yakuniy xulosa
lar ilmiy bilish nazariyasiga zid kelmasligi o ‘qituvchining kasbiy
salohiyati bilan ta ’minlanadi.
Erkin munozarani anarxiyaga aylantirm aslik-eng m uhim peda
gogik vazifadir. U ning o ‘quv qim m atini
boshqariladigan m u-
nozaradan kam roq baholab bo‘lmaydi.
M unozara mashg‘ulotlari uchun quyidagi shartlarning bajari-
lishi muhimdir:
- reglamentga rioya qilish;
- boshlashdan oldin chuqur fikriy tahlil qilish;
- ishtirokchilarning maksimal miqdordagi sonini qo'lga kiritish;
- o'qituvchining o'quvchilariga nisbatan hukm ron bo‘lmasligi.
Passiv о ‘quvchilaming ishtirokini ta ’minlash-aksariyat o ‘qituv-
chilar uchun amalda bajarib bo‘lmaydigan jarayondir.
U larni jo n -
lantirish uchun:
- s a v o lla r b e rila d i;
- har bir shaxsning xususiy fikri so'raladi;
- to 'g 'ri javoblar rag‘batlantiriladi;
- n o t o 'g 'r i ja v o b la r v a x a to la r to 'g 'r ila n a d i v a t o ‘Id irilad i.
M u n o z a r a n in g m u v a ffa q iy a ti o 'q u v c h ila r n in g q iz iq is h i,
b ilim i,
ahilligi, hur fikri iligi va jam oadagi sog'lom pedagogik-psixologik
muhitga ko‘p jihatdan bog‘liq bo'Iadi.
