ishini hisobga olgan holda har bir talabaga o ‘zini-o‘zi rivojlantirish-
ning individual ish rejasini tavsiya etish.
5. T a’lim jarayonini tashkil etish va boshqarish, talabalarda m us
taqil tahsil olish va mustaqil fikrlashni shakli an tirishga imkon bera
digan zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalarini ongli tan
lash va amaliyotda q o ‘llash k o ‘nikmalarini egallashiga erishish.
6. Talabalarning bitirav malakaviy ishlari mavzularini o ‘quv-
tarbiya jarayonining dolzarb muammolariga bag‘ishlash
orqali izchil
va m untazam ravishda o ‘z saviyasini oshirish va faol ilmiy-tadqiqot
ishlarini olib borishiga zam in tayyorlash.
Talabalarning ilmiy-m etodik tayyorgarligini takomillashtirishda
ularning ilmiy dunyoqarashi va ilmiy nazariy tayyorgarligiga asos
boMadigan ijtim oiy-gum anitar va mutaxassislik fanlarini o ‘qitishda
kasbiy yo‘naltirilganlik, umumkasbiy fanlarni o ‘qitishda g'oyaviy
yo‘naltirilganlikni amalga oshirish, kasbiy tayyorgarlikni shakllanti-
radigan pedagogika, zamonaviy pedagogik texnologiyalar, psixologiya
kabi o ‘quv kurslari o ‘rtasida uzviylikni ta ’m inlash muhim ahamiyat
kasb etadi.
M a’lumki, ta'lim jarayoni ham
maqsadga muvofiq ravishda
boshqariladigan tizim hisoblanadi. Har qanday tizim ni maqsadga
muvofiq boshqarish esa, o ‘z navbatida, faqat teskari aloqa vositasi-
da amalga oshiriladi. T a’lim jarayonida teskari aloqa sifatida talaba-
laming bilim darajalarini nazorat qilish va baholash qabul qilingan.
M azkur masala ta ’lim jarayonining ajralmas qismi sifatida o'zining
ko‘p asrlik tarixiga ega bo‘lib, bu sohada
yetarlicha ilmiy-uslubiy
tadqiqotlar o ‘tkazilgan.
T a’lim jarayonining yana bir m uhim sohasi borki, bu soha ta ’lim
jarayonini boshqarishni yanada takomillashtirish imkonini beradi. Bu
masala har bir yangi o'zlashtirilishi lozim bo'lgan bilimlarning un-
dan aw al o'zlashtirilgan bilimlar darajasiga bogliqligidir. Agar nav-
batdagi o'zlashtirilishi lozim b o ‘lgan bilim larni un d an oldingi
o ’zlashtirilgan bilimlar asosida prognoz etish masalasi ilmiy-uslubiy
jihatdan hal etilsa va amaliyotda qo‘llansa, bu hoi,
birinchidan,
o‘qituvchilar uchun har bir talabaning navbatdagi bilish faoliyatini
boshqarishda katta imkoniyatlar yaratadi. Ikkinchidan, har bir talaba
o ‘zini-o‘zi nazorat qilish imkoniga ega bo Tib, o ‘z faolligini oshiradi.
Bugungi kunda mutaxassis tayyorlashda talabalarning turli fan-
lardan, shu jum ladan, pedagogik va kasbiy uslubiyotlar b o ‘yicha
bilim, iqtidor va ko‘nikmalarini shakllantirish
jarayonini nazorat
qilish m uhim o ‘rin egallaydi.
T o ‘g ‘ri tashkil etilgan nazorat talabalarni olinayotgan bilimlari-
n i yanada chuqurlashtirish va eng asosiysi, ulam m g shaxsiy xusu-
siyatlarini rivojlantirish uchun turli vositalarni tanlash imkonini
beradi. Talabaning o ‘quv faoliyatiga ta ’sir etishning ikki qirrasi bor.
Birinchisi-pedagog qo ‘llayotgan usul va m etodlar bo'lsa, ikkinchisi
pedagogning faqat shaxsiy xislatlariga bog‘liq bo'lgan ta ’sir etish
vositalaridan foydalanishdir.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, oliy ta ’limning
uzluksiz tako-
miHashishida o ‘quv-tarbiya jarayonlarining usul va metodlarini yanada
mukammallashtirish va talabalar o ‘quv faoliyatini boshqarish m a-
salalari uzluksiz yechimli m uam m olar qatoriga kiradi.
T a’lim jarayonida bilim, iqtidor va ko‘nikm alar shakllanganli-
gini nazorat qilish m uhim o ‘rin egallaydi. 0 ‘tkazilgan tajribalarga va
o'quv adabiyotlarida izohlangan ilg‘or uslublarga asoslanib nazorat -
ning m ezoni va bajaradigan funksiyalarini quyidagicha belgilash
mumkin:
