• 1. Ogzaki va yoznia nazorat.
    		•

    VI BOB. PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA: SIFAT VA




    Download 6,99 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet47/89
    Sana22.02.2024
    Hajmi6,99 Mb.
    #160530
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   89
    Bog'liq
    Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. Omonov H.T, Xo\'jayev N.X, Madyarova S.A, Eshchonov

    VI BOB. PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA: SIFAT VA 
    SAMARADORLIK
    6.1. Ta’lini jarayonida talabalarning o ‘zlashtirish darajalari
    Pedagog va talabanitig dasturli faoliyati ta ’lim jarayonidan jam i- 
    ki ortiq harakatlarni yo'qotishga, yuqori hamjihatlikni ta ’minlashga 
    va pirovard natijada — ko‘zlangan yakuniy natijalami qoMga kiritishga 
    intilishni ifodalaydi. Didaktik jarayonni loyihalashda pedagog «tex- 
    nolog» sifatida faoliyat k o ‘rsatadi: har bir darsda ta’lim maqsadini 
    aniq o ‘rnatishi, o ‘tilayotgan o ‘quv materiallarini mazm unan sa- 
    ralashda talabalarning o'zlashtirish faoliyati darajalarini, fanni ba­
    yon qilishning ilmiy tilini hisobga olishi lozim. Shuningdek, tashki­
    liy shakllarning mosini tanlab, belgilangan vaqt doirasida samarali 
    didaktik jarayonni tashkil etadi. Bu ko'rsatkich talabiga mos holda 
    o ‘quv-bilish faoliyatini amalga oshirish uchun unga oldindan alohi­
    da tayyorgarlik ko‘rish kerak bo‘ladi. U m um an ta’lim jarayoniga ol­
    dindan ishlov berm asdan, yakuniy natijalarining t a ’lim maqsadiga 
    mos kelishini cham alam asdan, o'qitish davomida yuzaga keladigan 
    noqulay holatlarga bog'liq holda boshqarish imkoniyatlarini hisobga 
    olmasdan turib ta ’lim jarayonini texnologiyalashtirish mumkin emas.
    Baholash joriy, oraliqva yakuniy nazoratni o'z ichiga oladi. Joriy 
    nazorat uzluksiz qayta bog'lanishni ta ’minlaydi va, odatda, baho- 
    lashsiz o'tkaziladi, shuning uchun u bilimlarni shakllantirishda ish- 
    tirok etadi. Pedagogik texnologiyada qayta bog'lanish nafaqat o'qitish 
    jarayonini tuzatib borish uchun, balki o'quv maqsadlarini aniqlash- 
    tirish uchun ham xizmat qilishadi. Yakuniy nazoratda rejalashtiril- 
    gan o'quv maqsadlariga erishganlik darajasi baholanadi.
    Reyting nazorati og'zaki, yozma va test usulida bo'lishi mumkin:
    1. Og'zaki va yoznia nazorat.
    Og'zaki nazoratning afzalliklariga shaxsiy munosabat, o'qituv- 
    chining o'quvchi-talaba bilan jonli muloqoti, uning fikrlarini nutq 
    shaklida ifodalashga mashq qildirish, bilimlarni yanada chuqurroq 
    tekshirish maqsadida pedagog tom onidan qo'shim cha savollar be-

    rish imkoniyatlari kiradi. Pedagog tom onidan qo'yilgan savolga 
    og‘zaki javob berishga tayyorlanish doimo talabaning faol fikrlashi 
    bilan bog'langan.
    Og‘zaki javob yaxshi tayyorlangan talabaga o ‘zining iqtidorini. 
    qo‘shimcha egallagan bilimlarini namoyish etishga ikm on beradi. 
    Bevosita muloqot tufayli pedagogda savol-javob davomida talaba- 
    ning bilimlari to'g'risidagi barcha gum onlarni bartaraf etish imkoni 
    bo'ladi. Shu bilan bir vaqtda og‘zaki nazoratda talabalar bilimlarini 
    baholashda m a'lum darajada pedagog shaxsiyatining aks etishi nam o- 
    yon bo'ladi. H ar bir pedagogda talabalarning o'zlashtirish dara- 
    jalarini baholashda doimo xolis va shaxsiy munosabat bir vaqtning 
    o ‘zida ro'yobga chiqadi. Yuqorida tilga olganimizdek, xorijda ohb bo- 
    rilgan ko'p sonli tadqiqotlar ko'rsatadiki, «qisqa vaqt oralig‘ida bir- 
    biridan mustaqil ravishda bitta o ‘quvchi-talabani bitta bilimlar so- 
    hasida bitta o'quv maqsadlarida tekshirish ikkita im tihon oluvchi 
    bahosining mos kelishi faqat 40-60% hollarda mos kelgan». Bunda 
    bitta im tihon topshiruvchi bir im tihon oluvchida eng yuqori baho- 
    ni, boshqasida esa eng past bahoni olgan. Shuningdek, turli peda- 
    goglar tom onidan bitta yozma nazorat ishiga qo'yilgan baholarning 
    ancha farq qilishi ham tasdiqlangan.
    Shunday qilib. talabaning yozma va og'zaki nazoratda olgan ba- 
    hosi b a’zan xolisona bo'lm aydi. Talabaning bahosi, odatda, nafaqat 
    uning bilimlari darajasiga bog'liq bo'ladi. Bilimlarni baholash amali- 
    yotida pedagoglar guruhning o'rtacha darajasini mo'ljalga oladi. Shu­
    ning uchun kuehsiz guruhlarda baholar, odatda, ko'tarilgan, kuchli 
    guruhlarda pasaytirilgan bo'lib chiqadi.
    Yozma nazorat o'quv m aterialini o'zlashtirish darajasini huj- 
    jatli tarzda o'rgatish im konini beradi, shuningdek, o'quvchi-tala- 
    baga o 'z fikrlarini qog'ozda bayon qilish imkonini beradi. Ikki-uch 
    mustaqil ekspertlarni ishlarini tekshirish uch un jalb qilish bilan 
    o'tkaziladigan tashqi yozma nazorat aniq m ezonlar bo'lgan taqdir- 
    da obyektiv bahoga yaqin baholashga imkon beradi. Ammo bilimlar­
    ni og'zaki va yozma nazorat qilishning a n ’anaviy usuli m a'lum kam- 
    chiliklarga ham ega:
    - imtihonda o'quvchi-talaba berilgan biletning 3-4 savoliga javob 
    beradi, baho esa butun o'quv fanini bilish uchun qo'yiladi;
    - farq qilish qobiliyati kuehsiz b o 'lg an 5 ballik shkala ishla- 
    tilgan;

    - og'zaki va yozma nazorat har doim ham bilimlarni baholash- 
    ning obyektivligini, aniqligini va ishonchliligini ta ’minlamaydi;
    - og‘zaki so'rov ko‘p o ‘quv vaqti sarflanishini talab qiladi, 
    yozm a ishlar pedagoglarning ularni tekshirishga ko‘p m ehnat sarf- 
    lashlari bilari bog'liq.
    So‘nggi yillarda pedagogika fanida bilimlarni og'zaki va yozma 
    nazorat qilish obyektivligini, ishonchliligini yetarlicha oshirish usul- 
    lari ishlab chiqilyapti. Ammo shuni hisobga olganda ham bilimlarni 
    og‘zaki va yozma tekshirish yetarlicha texnologik emasligicha qoladi, 
    ularni kompyuterlar yordamida avtomatlashtirish qiyin. Bu nisbatda 
    bilimlarni test usulida nazorat qilish ulardan bir necha m arta ustun 
    turadi.

    Download 6,99 Mb.
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   89




    Download 6,99 Mb.
    Pdf ko'rish