|
Pedagogika 017, 6-son Bosh muharrirBog'liq 4979 197 2017. 6-sonPEDAGOGIKA
2017, 6-son
12
rivojlanish shaxs hayotida sodir bо‘ladigan ichki ziddiyatlarga bog‘liq ravishda
rivojlanadi. Bartaraf etilgach, birisi boshqasi bilan almashadi
1
.
Bu shaxsning ehtiyojiy-motivatsion doirasiga ham tegishli bо‘ladi: ichki
ziddiyatlarning asosiylaridan biri paydo bо‘layotgan yangi ehtiyojlar, ularni
amalga oshirishda qо‘llanadigan vositalarning egallanish darajasi о‘rtasidagi
tafovut hisoblanadi. Yuzaga kelayotgan tafovutlar xulqning yangi shakllarini,
harakatlarning yangi usullarini о‘zlashtirishda shaxsni faollikka undaydi”
2
.
Tavsif etib о‘tilgan ziddiyatlar muvaffaqiyatga yо‘naltirilgan, faollikka
undovchi, istiqbolli maqsadlarning paydo bо‘lishini ham ko‘rib chiqish mumkin.
Rivojlanishning yangi manbalarini yaratish uchun shaxs о‘z hayot tarzini
о‘zgartiradi. Bu borada ta’limning o‘rni muhim. U paydo bо‘layotgan ichki
shaxsiy ziddiyatlarni bartaraf etishga, balki shaxs faoliyatida muvaffaqiyatga
erishishiga kо‘mak berishi muhim hisoblanadi. Bunday turdagi ziddiyatlar
shaxsning ta’lim jarayonida о‘z-о‘zini harakatlantirishini ta’minlaydi.
Psixologik adabiyotlarda ta’kidlanishicha, о‘quv faoliyati asosiy motivlarinig
shakillanishi, nafaqat о‘quv dasturini muvaffaqiyatli о‘zlashtirish holati, balki
ta’limning maqsadi sifatida ham yuzaga chiqadi. Ta’limga nisbatan turli
yondashuvlar mavjud: an’anaviy va innovatsion. Bu borada taklif etiladigan
didaktik metodlar munosabatida har xil imkoniyatga ega bо‘ladi. Mazkur
yondashuvlardan biriga qisqacha tо‘xtalamiz.
An’anaviy ta’lim. Ta’limning an’anaviy, tushuntirish-kо‘rgazmali tur
doiralarida о‘quv motivatsiyasining shakllanish imkoniyatlari yetarli darajada
chegaralangan. S. Prangishvili ta’lim jarayonining turli nazariyalari haqida
gapirib, aksariyat tadqiqotchilar uning quyidagi bosqichlari muhimligini
ta’kidlashini aytib о‘tadi: о‘quv fani namoyishi, topshiriq (savol)larning paydo
bо‘lishi, topshiriqni bajarishga bо‘lgan maqsadning paydo bо‘lishi, uning amalga
oshishi, bilimlarni mustahkamlash. Shubhasiz, bu bosqichlar aynan an’anaviy
ta’limga xosdir.
S. Prangishvilining yozishicha, о‘quv jarayoni bosqichlariga doir barcha
nazariy masalalar “bevositalik postulat”idan kelib chiqadi. Bosqichlar insonning
turli psixik funksiyalari bog‘lanishi va uzilishi natijasida biri biridan hosil bо‘ladi
|
| |
