|
Pedagogika 017, 6-son Bosh muharrirBog'liq 4979 197 2017. 6-sonPEDAGOGIKA
2017, 6-son
15
Agar murakkablik darajasiga amal qilinmasa, bola о‘qituvchi tomonidan
beriladigan materialga tushunmaydi va mexanik tarzda eslab qolish yо‘lini tutadi.
Bu holatda murakkablikning yuqori darajasidagi ijobiylik omili salbiyga aylanadi.
V. Zankovning yozishicha, о‘quvchilarga baho yordamida bosim о‘tkazmaydigan
didaktik sistema о‘qishga nisbatan ichki qо‘zg‘alish, paydo bо‘lishi, о‘sish va
chuqurlashishiga olib keladi.
1
Muammoli ta’lim. Ta’limdagi muammolilik turli mualliflar tomonidan
turlicha ma’noda, ya’ni mustaqil ta’lim (muammoli ta’lim), muammolilikning
didaktik prinsipi va muammoli bayonning umumdidaktik metodi sifatida
tushuniladi.
Muammoli ta’limda topshiriqlarni bajarish jarayonida subyektda paydo
bо‘ladigan muhim psixik holat muammoli vaziyatdagi tasavvur asos bо‘lib
hisoblanadi. Muammoli vaziyatning hal etilishi shaxsning alohida xususiyatlari
yoki о‘zlashtirilgan harakatlariga tegishli elementar psixik yangilanishlarning
yuzaga kelish jarayoni bilan muvofiq bо‘ladi.
M. Matyushkinning ta’kidlashicha, shaxsning yangi xususiyati, munosabati
yoki harakat usulida yuzaga keluvchi ehtiyoji muammoli vaziyat yuzaga
kelishining asosiy sharti sifatida namoyon bо‘ladi. Muammoli vaziyatning asosiy
komponentlari quyidagilardir: о‘zlashtirilgan noma’lum bilim, ehtiyoj yuzasidan
paydo bо‘lgan harakat, о‘quvchi imkoniyatlari. Bunda juda ham sodda yoki juda
ham murakkab topshiriq muammoli vaziyatni yaratmaydi. V. Zankov buni
“murakkablik о‘lchovi” deb ta’riflaydi
2
.
V. Brushlinskiy, о‘z navbatida, topshiriqning murakkabligi о‘quvchi
imkoniyatiga muvofiq kelishini hisobga olish kerakligiga urg‘u beradi, agar
topshiriq ta’lim oluvchida muammoni aks ettirmasa, bilish motivatsiyasi
shakllanmaydi
3
.
Ta’limdagi xorij modellari. Xorij tadqiqotlari va ta’lim amaliyotida bilish
motivlarini rivojlantiruvchi qator ta’lim metodlari keltirib о‘tilgan. V. Klarin xorijiy
didaktik ishlanmalarning umumiy ahamiyatga ega bо‘lgan invariant
xususiyatlarini ta’riflagan va ularni ta’lim modellari kо‘rinishida taqdim etgan.
1
|
| |
