|
Pedagogika 017, 6-son Bosh muharrirBog'liq 4979 197 2017. 6-sonPEDAGOGIKA
2017, 6-son
20
Shaxsni shakllantirishning psixologik omillari, shaxs qobiliyati va uning
rivojlanishi kabi masalalar psixolog olimlar P. Blonskiy, G. Davletshin,
S. Vigotskiy, N. Leontyev, V. Vohidov, B. Shoumarov, G‘. G‘oziyev, S. Kon, xorij
olimlari F. Myuller, E. Gekkel, I. Shvansar va boshqalarning tadqiqotlarida о‘z
ifodasini topgan. Bunda shaxsning har tomonlama rivojlanishda ta’lim jarayoni
bilan birga, ijtimoiy muhit va biologik omillarning ham muhim ekanligi
kо‘rsatilgan bо‘lib, shaxs rivojlanishining ichki ehtiyojlari, psixologik
xususiyatlarini inobatga olish shaxs ma’naviyatini shakllantirishning asosiy
vazifasi sifatida yoritiladi.
О‘zbekistonda pedagogikaning tarixiy ildizlarini о‘rganish zarurligi anglab
yetilgandan buyon milliy pedagogikamizda ma’naviy-axloqiy tarbiya masalalariga
doir bir qancha tadqiqotlar amalga oshirildi, monografiya, ilmiy maqola chop
etildi, darslik va qо‘llanmalar yaratildi. Shaxsni har tomonlama ma’naviy - axloqiy
rivojlantirish bо‘yicha pedagogika fani doirasida ham qator tadqiqot ishlari olib
borilmoqda. Pedagog olimlardan O. Musurmonova, E. Sayitxalilov, S. Nishonova,
U. Mahkamov, Sh. Qurbonov, M. Quronov, M. Inomova, S. Ochilov, N. Ortiqov,
Q. Qurbonboyev, J. Toshmatova, Z. Qurbonniyozova, Sh. Olimov, S. Temirova,
M. Xо‘djayeva, A. Musurmonov, D. Abdurahimova va F. Norboyevlar shaxsni
ma’naviy-axloqiy shakllantirish muammolari ustida tadqiqotlar olib borganlar.
Ma’naviy-axloqiy tarbiya muammolari bо‘yicha kо‘plab hamdо‘stlik
mamlakatlari olimlari Sh. Gashimov, M. Xovratovich, A. Xrapal, A. Shorov,
P. Kopayev, B. Bityayeva, M. Valyayeva, D. Dorjiyeva, K. Iskakov, P. Kopchev,
Z. Kutluchildina, M. Xonbikov, J. Beshimovlar tomonidan ham ilmiy ishlar amalga
oshirilgan. Kо‘rinadiki, bu muammo bо‘yicha ilmiy izlanishlar miqdori kо‘p, biroq
ma’naviy-axloqiy tarbiyaga ilmiy va nazariy jihatdan, tarixiy-pedagogik
istoriografiya nuqtayi nazaridan, nafaqat О‘zbekistonda, balki hamdо‘stlik
mamlakatlarida ham yondashish maqsad qilib qо‘yilmagan.
Mutaxassis olimlar tomonidan о‘zbek pedagogikasida tarbiyaning barcha
turlari qatorida ma’naviy-axloqiy tarbiya masalalari о‘rganib kelindi, ammo
ma’naviy va axloqiy tarbiyaning о‘ziga xos yetakchi belgilari, vositalari
istoriografik jihatdan ham, tipologik tomondan ham, tahliliy jihatdan ham
yetarlicha tadqiq etilmagan. Endilikda ma’naviy-axloqiy tarbiya bо‘yicha shu
|
| |
