PEDAGOGIKA
2017, 6-son
56
4
4
Muskul
to‘qimasi
hujayralaridagi
energiya
almashinuvi
jarayonining
ikkinchi
bosqichida
5
molekula
glukoza
parchalangan
bo‘lsa,
shu
bosqichda
qancha
(kJ)
energiya ATFning energiyaga
boy
fosfat
bog‘lariga
bog‘lanishini toping?
30
3
27
5
5
Energiya
almashinuvi
jarayonida 190 molekula ATF
va umumiy 14000 kJ energiya
hosil bo‘lgan bo‘lsa, glikoliz
jarayonidan issiqlik tarzida
tarqalgan energiya miqdorini
hisoblab toping?
30
0
30
6
6
Energiya
almashinuvi
jarayonida 2128 molekula
ATF va umumiy 157248 kJ
energiya hosil bo‘lgan bo‘lsa,
dastlabki bosqichdagi issiqlik
tarzida tarqalgan energiya
miqdorini (kJ) aniqlang?
30
29
1
7
7
Hayvon hujayrasida 10070
molekula ATF sintezlandi.
Shundan necha molekula ATF
sitoplazmada
anaerob
sharoitda sintezlangan?
30
8
22
8
8
Energiya almashinuvining uch
bosqichida
ajralgan
energiyaning jami miqdori
78400 kJni tashkil etgan
30
0
30
PEDAGOGIKA
2017, 6-son
57
Yuqoridagi jadvalga e’tibor berilsa, unda 10 ta masaladan 1-masalani
19 nafar (63 %), 3-masalani 26 nafar (87%), 4-masalani 3 nafar (10%),
6-masalani 29 nafar(97%), 7-masalani 8 nafar (26 %) o‘qituvchi to‘g‘ri ishlagan,
2, 5, 8, 9, 10-masalalarni esa o‘qituvchilar umuman yecha olmagan (0%). Bu
ko‘rastkichdan ma’lum bo‘ldiki, umumiy o‘rta ta’lim maktabi o‘qituvchilarida
masalalar yechishga doir kasbiy kompetentlik yetarlicha shakllanmagan.
Quyida o‘qituvchilarning kasbiy kompetentligini takomillashtirishga xizmat
qiladigan masalalar yechimi namuna sifatida keltirildi.
1-masala. Energiya almashinuvi jarayonida 190 molekula ATF va umumiy
14000 kJ energiya hosil bo‘lgan bo‘lsa, glikoliz jarayonidan issiqlik tarzida
tarqalgan energiya miqdorini hisoblab toping.
Yechilishi. Bu masalani yechish jarayonida darslik va ilmiy manbalardan
olingan ma’lumotlarga asoslaniladi hamda quyidagi amallarni izchillik bilan
bajariladi:
1. Bir molekula glukozaning to‘liq parchalanishidan 2800 kJ energiya hosil
bo‘lishini nazarda tutsak, u holda glikoliz jarayonidan 200 kJ energiya ajralib
chiqadi. Bu energiyaning 40 % i ATF tarkibida to‘planadi, qolgan qismi esa issiqlik
bo‘lsa,
energiya
almashinuvining anaerob (a),
aerob
(b)
bosqichlarida
ajralgan
energiyaning
miqdorini (kJ) hisoblang?
9
9
2160
gr
glukoza
hosil
bo‘lishida qancha (kJ) ATF
energiyasi
sarflanishini
hisoblang?
30
0
30
1
10
Hujayrada
4320
gr
glukozaning
anaerob
sharoitda
parchalanishidan
hosil bo‘lgan jami energiya
miqdorini
(kJ)
hisoblab
toping?
30
0
30
|
