|
Pedagogika 017, 6-son Bosh muharrirBog'liq 4979 197 2017. 6-sonPEDAGOGIKA
2017, 6-son
72
nuqtada maksimumga erishadi. Funksiya hosilasining ishorasi 𝑥 = −2 nuqtadan
o‘zgarmaganligi uchun bu nuqtada 𝑓(𝑥) funksiya ekstremumga ega emas.
Algebra kursida berilgan tasvirli masalani qaraymiz.
4-masala. Ushbu uchburchakda m, AF = n, EF = p bo‘lsa, |
3
𝑝 𝑎
0
𝑚 𝑏
−2 𝑛
𝑐
| =? (4-rasm).
4-rasm
Izoh: Bu tasvirli masala o‘quvchidan bir vaqtning o‘zida o‘xshash
uchburchaklar va determinantning xossalarini bilishni talab etadi.
Masalaning yechilishi: Masala shartiga ko‘ra, 𝐴𝐵
𝐴𝐹
=
𝐵𝐶
𝐸𝐹
=
𝐴𝐶
𝐴𝐸
,
𝑐
𝑛
=
𝑎
𝑝
=
𝑏
𝑚
= 𝑘
kelib chiqadi. U holda berilgan determinant
|
3
𝑝
𝑘𝑝
0
𝑚 𝑘𝑚
−2 𝑛
𝑘𝑛
|
ko‘rinishiga keladi. Ma’lumki, determinantning ikki satri yoki ustuni elementlari
o‘zaro mos ravishda proporsional bo‘lsa, uning qiymati nolga teng bo‘ladi.
Demak, berilgan determinantning qiymati nolga teng.
Olib borilgan tajriba-sinov kuzatishlari o‘quv jarayonida algebra va analizni
tasvirli masalalar yordamida o‘qitish samarasi an’anaviy o‘qitish metodikasi
asosida tashkil qilingan jarayondagi o‘zlashtirishga nisbatan sezilarli darajada
yaxshilanganligini ko‘rsatadi (1-jadval).
PEDAGOGIKA
2017, 6-son
73
1-jadval
Guruhlar
O‘zlashtirish ko‘rsatkichi
Talabalar
soni
A’lo
Yaxshi
Qoniqarli
Qoniqarsiz
Tajriba
7
14
9
-
30
Nazorat
5
12
14
-
31
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari
algebra va analiz kursida masalaning tasvirli ko‘rinishda berilishi o`quvchida ilmiy
bilishgа qiziqishni оshirаdi, o`quv mаtеriаlini o`zlаshtirishni оsоnlаshtirаdi
hamda mаtеmаtik bilimlаrning mustаhkаm bo`lishigа yordаmlаshаdi.
Demak, matematikaning algebra va analiz bo‘limida tasvirli masalalardan
foydalanish, avvalo, algebra va analizga doir tushunchalarni tasvirda, ya’ni
geometrik shaklda tasavvur qilish imkonini yaratadi. Bu, o‘z navbatida,
o‘quvchida fazoviy tasavvurni rivojlantirish bilan birga, algebra va analiz
tushunchalarining tabiiy shakli haqida fikr yuritishga undaydi. Umuman, tasvirli
masalalarning boshqa fanlarda qo‘llanilishi o‘quvchilarda geometrik tasavvurni
kengaytirish bilan bu fanlarning o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsatadi.
Algebra va analizga oid tasvirli masalalarni yechish nazariylashtirgan holda
o‘qitishga yondashishdan biroz chetlashib, o‘quvchining kundalik hayotda
matematik bilimlarni tatbiq eta olish ko‘nikmalarini shakllantirish va
rivojlantirishga erishishga ko‘maklashadi, o‘quvchilarning mustaqil fikrlash
imkoniyatlarini rivojlantiradi.
|
| |
