Усова А. В., Бобров А. А

PEDAGOGIKA 
2017, 6-son
 
 
67 
talaba uy sharoitida ikkita chо‘g‘lanma lampalarni ularning о‘zidagi yozuvlariga 
qarab (230 V, 60 W va 230 V, 100 W) qaysi biri kо‘proq yorug‘lik va issiqlik 
berishini ajrata oladi. Bu lampadagi belgilashlarni о‘qish va undan foydalanish 
kabi tor kо‘nikmalar shakllanganligini bildiradi. Agar lampadagi belgilashlar 
orasidagi aloqalar asosida lampaning nominal qarshiligini (sovuq holatdagi 
qarshiligi) ma’lum vaqt ichida qancha energiya sarf qilishini aniqlay olsa, 
talabada keng va murakkab kо‘nikmalar shakllangan bо‘ladi. 
Laboratoriya sharoitida, masalan, talaba jilgichli reostat bilan ishlashda 
reostatdagi 0,5A, 100 Om yozuvni kо‘rib, uning qanday elektr zanjirida 
ishlatilishini bilsa va reostatlar orasidagi farqlarni ajrata olsa, tor kо‘nikmalarni 
о‘zlashtirgan bо‘ladi. Agar reostatdan qanday maqsadlarda foydalanish 
mumkinligi, bunday vaqtda reostatni zanjirga qanday ulash kerakligini bilsa, 
talabada keng va murakkab kо‘nikmalar shakllangan bо‘ladi. 
Shunday qilib, psixologik va didaktik nuqtai nazardan eksperimental 
kо‘nikmalarni shakllantirish quyidagilardan iborat bо‘ladi: ortiqcha va ikkinchi 
darajali amallardan xolis bо‘lish evaziga harakatlar aniq, tejamli va mukammal 
bо‘lib boradi, ishni bajarish uchun kam vaqt sarflanadi, harakatlar tuzilmasi 
о‘zgaradi, ya’ni mayda, tugallangan amallar birlashib, yaxlit holatga kelishi yuz 
beradi, bajarilayotgan harakatni anglash darajasi ortadi, ba’zi turlari ma’lum 
bosqichda aqliy faoliyatning asta-sekin qisqarishi harakatning ong tomonidan 
nazorati kamayadi, muammoli vaziyatda ong avvalgi darajada qatnashadi, biror 
harakat mazmunan о‘xshash boshqa harakatga kо‘chiriladi va kо‘nikma yangi 
bilimlar bilan boyiydi, ularni bog‘lovchi va turli vaqtda, turli mavzularda 
о‘zlashtirilgan aloqalar tо‘laroq namoyon bо‘ladi, aynan bitta maqsadga erishish 
uchun muayyan sharoitdan kelib chiqqan holda, turli kо‘nikmalardan foydalanish 
qobiliyati shakllanadi.

Download 2,8 Mb.