|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSNBog'liq 98-71-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-26, Issue-2, January - 2023
27
yog’onlashgan boladi; 5) barxan qumlar bir uchi shimolda ikkini uchi esa janubga
yotgan boladi.
«So’z top» o’yini. Bu metoddan darsning hamma qismlarida foydalanish
mumkin. O’qituvchi qushlar, hayvonlar, meva, sabzavotlar haqida bir so’z aytadi,
o’quvchilar davom ettiradilar. O’qituvchi boshlagan so’z qaysi harf bilan tugasa,
o’quvchi shu harfdan boshlangan so’zni aytishi kerak.
Masalan: tulki — ilon — ninachi — it — tipratikan — nortuya — yalqov (panda)
— ayiq — qarg’a — ari va hokazo. Bu usul o’quvchilarni tezkorlik bilan fikr
yuritib, javob berishga hamda xotirasini mustahkamlashga yordam beradi.
«Klaster» usuli. Bu usul o’quvchiga berilgan mavzu bo’yicha erkin o’ylash va
fikrlarini bemalol bayon etish uchun sharoit yaratadi. Bu usulda o’quvchi nimani
o’ylagan bo’lsa, shuni aytadi va yozadi. Yozilgan fikrlar to’g’ri yoki noto’g’ri
bo’lishidan qat’i nazar muhokama qilinmaydi va belgilangan vaqtgacha davom etadi.
Bu sinfning har bir o’quvchisi tomonidan ilgari surilayotgan g’oyalarni
uyg’unlashtirib, ular o’rtasidagi aloqalarni yanada mustahkamlash imkoniyatini
yaratadi. «Klastyer» usuli yangi mavzuni boshlashdan avval o’quvchini darsga
qiziqtirib, shu mavzu bo’yicha oldin egallagan bilimlarini aniqlash maqsadida hamda
o’tilgan mavzuni mustahkamlash uchun o’tkaziladi. Masalan, «O’lkamizdagi uy va
yovvoyi hayvonlar» mavzusi.
«Mozaika», ya’ni mayda bo’laklardan yaxlit ko’rinishni hosil qilish. Bunda
qushlar, hayvonlar, daraxtlar, mevalarning rasmlari bo’laklarga bo’linib, har bir
guruhga alohida tarqatiladi. Guruhlarning qatnashchilari bo’lakchalarni bir butun
ko’rinishga keltiradilar. Guruh sardorlari yaxlit holga kelgan hayvon, meva yoki daraxt
haqida gapirib beradilar.
«To’xtab o’qish» usuli. O’qituvchi matn bilan tanishtirish jarayonida bir necha
marta to’xtab, o’quvchilarga savollar bilan murojaat qiladi. Savollar aynan matnga
tegishli bo’lishi zarur. Yoki o’quvchi matn o’qish jarayonida to’xtatilib, nima haqida
o’qiganligi so’raladi. Bu usul orqali o’quvchilarning diqqati jamlanadi, mustaqil
fikrlash ko’nikmalari shakllanadi.
2
«Zanjir» usuli. Bu usulni she’r, topishmoq, maqollar berilgan darslarda qo’llash
maqsadga mu-vofiqdir. O’quvchilar tartib bilan ketma-ket berilgan she’r misrasi yoki
topishmoq qatorini aytadilar. Bu usul qo’llanganda o’quvchi uyalib qolmasligi uchun
berilgan she’r, maqol, topishmoqni yod olishga majbur bo’ladi.
Xulosa o’rnida shuni aytib o’tishimiz kerak, tabiiy (science) fanlarni o’qitishda
unda foydalaniladigan ya’niy ta’lim olishga va shaxsga yo’naltirilgan metodlarning
ahamiyatli jihatlari haqida to’xtalib o’tildi. To’xtalib o’tilgan nazariy ma’lumotlarni
amaliy-labaratoriya darslarida qo’llanilsa katta yordam beradi.
2
G’ulom Maxmudovich Sayfullayev. Luiza Alimova. Boshlang’ich sinflarda tabiiy fanlarni o`tishda amaliy ishlarni
tashkil etish. B.4.
|
| |
