Pichoqchilik san'ati. Mundarija Kirish

Keyinchalik P.ning oʻziga xos maktablari paydo boʻldi. Fargʻona vodiysi, Samarqand, Toshkent, Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo, Xorazm viloyatlarida qadimdan 20 ga yaqin P. markazlari boʻlib, ular oʻzining ishlash texnologiyasi, shakli, ixchamligi va bezaklari bilan farq qilgan. Bu markazlarga Chust, Shahrixon, Qora-suv, Qoʻqon, Xiva, Toshkent va boshqa P. maktablari kiradi.

Pichoq Oʻrta Osiyoda erkaklarning eng zarur ish quroli, bezagi tariqasida foydalanilgan. Shuning uchun Oʻzbekistondagi pichoqsozlar pichoqni sanʼat darajasiga koʻtarganlar. Qadimda hunarmandlar bir-biri bilan biri-kib bir mahallada yashaganlar va mahalla shu nom bilan atalgan. Mas, Toshkent shahrida Pichoqchilik mahallasi saqlanib qolgan.

Oʻzbekistonda dastlab hunarmandchilikni rivojlantirish borasida viloyatlarda artellar va hunarmandlar tayyorlaydigan oʻquv yurtlari ochildi. Chust shahrida "Qizil kuch" arteli (1932), keyin pichoq ishlab chiqarish zavodi qurildi (1970), ishlab chiqarish kombinati tashkil etildi (1978). Ilgari pichoqlarni katta doʻkonda usta bosqonchi damgir bilan birgalikda yasashgan. Uning dastasi esa suyak, muguz yoki yogʻochdan tayyorlangan. P.da temirchilikdagi kabi oʻchoq, dam, sandon, bozgʻon, egov, bolga va boshqa ishlatiladi. Pichoqqa ajra-tilgan temir kesilib, metall boʻlakchasi oʻtda qizdiriladi, sandonga qoʻyib, bolgʻa bilan urib tigʻ chiqariladi, suvga tiqib olib keskirligi oshi-riladi. Bu jarayonni suv berish deyiladi. Pichoq poʻlatining qattiqligiga qarab suv beriladi. Soʻngra uni giraga qistirib, katta egov bilan egovlanadi, tigʻi charxlanadi, loqa qirrasi boʻylab ishqalab, tigʻ yuziga soy (koma) ochiladi. Pichoq qoramtir tusga kirishi uchun zok (suyuq modda) ga botirib olinadi.Soʻngra dasta oʻrnatiladi. 3da esa maxsus sexlar boʻlib, har qaysi sex oʻziga tegishli operatsiyani bajarib yigʻiladi. 3-dning charm-galantereya sexida pichoqlar uchun qin tayyorlanadi. Oʻzbekistonda ishlab chiqarilayotgan pichoqlar faqat uy-roʻzgʻor va xoʻjalik buyumigina boʻlib qolmay, balki milliy sanʼat asari darajasiga koʻtariladi, shu tufayli chet el sayyohlari uchun sovgʻa sifatida ham qadrlanadi. Chust pichog’i