• Bonitirovkalash shkalasi.
  • TUPROQLARNI BONITIROVKALASH SHKALASI




    Download 1,91 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet14/62
    Sana24.11.2023
    Hajmi1,91 Mb.
    #104466
    1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   62
    TUPROQLARNI BONITIROVKALASH SHKALASI 
    Sug‘oriladigan dehqonchilikda tuproqda kechadigan barcha kimyoviy
    fizikaviy, fizik-kimyoviy, biologik va boshqa jarayonlar tez-tez o‘zgaruvchan bo‘ladi. 
    Bunday sharoitda tuproqni qator xususiyatlari o‘zining turg‘unligini yo‘qotadi, qisqa 
    vaqt ichida o‘zgaradigan bo‘lib qoladi. Shuning uchun tuproqni baholashda hosil 
    bilan korrelyatsiyalanuvchi mezonlarni tanlashda ehtiyot bo‘lish zarur. 
    Mezonlar nisbatan turg‘un, ya’ni tez-tez o‘zgarmaydigan va qishloq xo‘jaligi 
    ekin turining hosili bilan yaxshi korrelyatsiyalanuvchi bo‘lmog‘i darkor. 
    Sug‘oriladigan dehqonchilik sharoitida bunday mezonlar qatoridan tuproqni 
    mexanik tarkibi joy oladi. Mexanik tarkibni nisbatan konservativ ekanligini o‘z 
    vaqtida Mitcherlix, Rassel, Vilyams, Kachinskiy va boshqalar aniqlaganlar. 
    Tuproqni mexanik tarkibi uning unumdorligini boshqa xossalaridan ko‘ra ham 
    ko‘proq ifodalaydi. 
    Mexanik tarkib tuproqning o‘zak, ya’ni eng asosiy xususiyati bo‘lib, uning 
    onalik jinsiga bog‘liq ravishda kelib chiqadi. Tuproqni mexanik tarkibi ko‘pchilik 
    hollarda onalik jinsidan nasldan-naslga o‘tgan kabi o‘tadi. 
    Izlanishlar natijasiga ko‘ra og‘ir mexanik tarkibga ega tuproqlarni nisbatan 
    ko‘p oziqa elementlari va suv saqlashi isbot qilingan. Ayni bir vaqtda suv va havo 
    o‘tkazish qobiliyati esa pastroq hisoblanadi. 
    Engil mexanik tarkibga ega bo‘lgan tuproqlar og‘ir mexanik tarkibli 
    tuproqlarga nisbatan kam miqdorda oziqa elementlari va suv ushlab turadi, aksincha 
    suv va havo o‘tkazuvchanligi yuqori bo‘ladi. 
    Tuproqlarni xususiyatlarini e’tiborga olgan holda nisbatan yangi hisoblangan 
    bonitirovkalash shkalasi quyidagicha tuzilgan. Bu shkalada genetikaviy guruh va 
    mexanik tarkib asos uchun qabul qilingan. 
    5-jadval 
    Bonitirovkalash shkalasi. 
    Tuproqlarni genetik
    guruhlari (tuproq tipi, tipchalari, 
    nomlanish katori) 
    Mexanik tarkibi 
    Qumli Qumloq 
    Engil 
    qumoq 
    O‘rta 
    qumoq 
    Og‘ir 
    qumoq 
    Gleyli 

    Download 1,91 Mb.
    1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   62




    Download 1,91 Mb.
    Pdf ko'rish