konstruksiyaga ulashga mo‘ljallangan uchlik yoki strubsinadan tashkil topgan. Har bir
fazaga alohida ko‘chma erga ulagichni qo‘llashga ruxsat beriladi.
2.1.83. Ko‘chma erga ulagichlar quyidagi talablarni qondirishi shart:
1) Ular yalang‘och egiluvchan ko‘p tolali mis simdan tayyorlanishi va kesimi bir
fazali yoki fazalararo qisqa tutashuv jarayonida termik bardoshlik talablarini qoniqtirishi
kerak, lekin kuchlanishi 1000 V dan yuqori bo‘lgan elektr uskunalari uchun 25 mm
2
dan,
kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan elektr uskunalari uchun esa 16 mm
2
dan kam
bo‘lmasligi zarur. Mis simlar kesimini termik bardoshligi bo‘yicha tanlab olishda
boshlang‘ich haroratni 30° S, yakuniy haroratni 850° S qabul qilishga ijozat beriladi.
Ko‘chma himoya erga ulagachlarni qisqa tutashuv tokidan qizishini hisoblashda quyidagi
sodda formuladan foydalanish tavsiya qilinadi:
Bunda: S
min
— simning minimal ko‘ndalang kesimi; I
ust
—
qisqa tutashuv
tokining eng yuqori miqdori, t
f
— fiktiv vaqt.
Amaliyotda t
f
uchun ushbu elektr uskunasini asosiy releli himoyasining eng katta
o‘rnatilgan ishlash vaqti olinishi kerak. Qisqa tutashuv tokining qiymati yuqori bo‘lgan
holda bitta erga ulashning termik mustahkamligi etarli bo‘lmasa, bir nechta parallel erga
ulash o‘rnatishga ruxsat beriladi.
2) Bir-biri bilan tutashtiruvchi simlarni shinalarga ulovchi qisqich (qisma)ning
konstruksiyasi shunday bo‘lishi kerakki, ko‘chma erga ulagich qisqa tutashuv toki
o‘tganda dinamik kuch ta’sirida o‘rnatilgan joyidan chiqib ketmasligi kerak. Qisqich
(qisma)lar erga ulagichlarni tok o‘tkazuvchi qismlarga shtanga yordamida o‘rnatish va
olishga mo‘ljallangan moslama bilan jihozlangan bo‘lishi zarur. Egiluvchan mis sim
qisqich (qisma)ga bevosita yoki mustahkam presslangan mis
uchlik yordamida ulangan
bo‘lishi zarur. Sim ulangan joylaridan sinmasligi uchun uni egiluvchan po‘lat simli
prujina shaklidagi qobiqqa joylashtirish tavsiya qilinadi. Egiluvchan mis sim tolalarini
mexanik shikastlanishlardan saqlash maqsadida simni aniq ko‘rinadigan qobiqqa solib
qo‘yish ham tavsiya qilinadi.
3) Simdagi erga ulash uchun mo‘ljallangan uchlik, strubsina ko‘rinishida yoki
erga ulangan konstruksiya yoxud erga ulagich simiga
mahkamlanuvchi qisqich
konstruksiyasiga (barashkasiga) mos holda bajarilishi zarur.
4) Ko‘chma erga ulagich elementlarining kontakt yuzalari qalaylab
oqartirilgandan so‘ng presslash, payvandlash yoki bolt bilan mustahkam va qattiq
ulanishi shart. Buning uchun kavsharlash man qilinadi.
2.1.84. Havo elektr uzatish tarmoqlari simlarini erga
ulash uchun ishlatiladigan
ko‘chma erga ulagich uskunalarini metall ustunlar konstruksiyasiga, yog‘och ustunlarni
erga ulash qurilmasiga yoki maxsus vaqtinchalik erga ulagichga ulashga ruxsat etiladi.
2.1.85. Sinash sxemalarida ishlatiladigan ko‘chma erga ulagich simining
ko‘ndalang kesimi kamida 4 mm
2
, elektr uzatish
tarmoqlaridagi ustundan
izolyasiyalangan yashin qaytargich troslari hamda ko‘chma uskunalarni (laboratoriya va
h. k) erga ulashda esa mexanik mustahkamligiga qarab kamida 10 mm
2
bo‘lishi shart.
2.1.86. Har bir ko‘chma erga ulagichda uning raqami va erga ulovchi simlarning
ko‘ndalang kesimi ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim. Bu ma’lumotlar erga ulagichga
mahkamlangan birkaga yoki strubsinaga (uchlikka) o‘yib yozilgan bo‘lishi lozim.
2.1.87. Har bir ko‘chma erga ulagich har 3 oyda bir marta hamda ishlatishdan
oldin va qisqa tutashuv toki ta’sirida bo‘lgan hollarda ko‘zdan kechirilishi shart.
Simlarning ulangan kontaktlari emirilganda, mexanik
mustahkamligi pasayganda, ular
erib tushganda, 5 foizdan ko‘p sim tolalari uzilganda va shunga o‘xshash holatlarda
ko‘chma erga ulagichlar ishlatishdan olib tashlanishi kerak.
