Himoyalovchi o‘chirish turlari

19.-rasm: Avtomatik ishlaydigan himoyalovchi o‘chirgich: 1-avtomatik saqlagich; 2-
almashtirgichli tugmacha; 3-mexanik haydovchi; 4-kontaktli tizim; 5-ulagichlar; 6-tokni 
sozlagich vinti(kuchaytirish); elektromagnitli ajratgich; 8-elektr yoyni so‘ndiruvchi 
kamera. 
Avtomatik himoya o‘chirgichi tok me’ri buzilishi bilan o‘zi avtomatik ravishda 
tarmoq tok zanjirini uzadi. 
-releli – bu tok o‘zgarishi bilan kontaktlar orasida bo‘shliq hosil qilib, tok zanjirini 
tarmoqdan uzadi. 
-yarim o‘tkazgichli – bu tok bir tomonlama o‘tkazish xossasi asosida ish jarayonida 
tizimdagi elektr toki kuchayishi hisobiga rele kontaktlarni uzishi turkumida ishlaydi. 
-mexanik – bu turdagi o‘chirgichlar ishchi tomonidan bajariladigan vklyuchatel va 
rubilniklar turkumida bo‘ladi. 
Himoyalovchi o‘chirishning avtomatik, releli, yarim o‘tkazgichli usullarida 
o‘chiruvchi qurilma ichidagi kontakt beruvchi qism qizishidan kengayish hisobiga tegib 
turuvchi kontaktlar orasini ochib, tarmoq bilan bo‘lgan tok zanjiri uzilishiga asoslangan 
bo‘ladi. 
Mexanik usuldagi himoyalovchi o‘chirish qurilmasining dastasi – dielektrik 
materialdan qilingan bo‘lib, 220 V dan toki kilovoltli kuchlanishlarga qarab 25 sm dan 
toki 1,5-2 metrgacha uzunlikda bo‘ladi. O‘chiruvchi shaxs richagdan ushlab o‘chirishi 
uchun o‘zi rezina qo‘lqop kiyib olishi talab etiladi. 
Tegishli elektrik tomonidan himoyalovchi o‘chirgich qurilmalar tekshirib turilishi 
ko‘zda tutiladi. Bu bilan birgalikda qisqa tutashuv o‘lchagich yordamida kuchlanish 
o‘lchagichning maksimal ko‘rsatishi, himoya vositalarining dielektrik ko‘rsatkichlari, 
elektr qurilmaning metall korpusidagi tok kabilar ham o‘lchash ko‘zda tutiladi. 
Qisqa tutashuv o‘lchagichda amalga oshiriladigan ishlardan: 
-sinalayotgan kuchlanish ko‘rsatkich va transformator kuchlanishi orasidagi o‘zaro 
bog‘lanishni tekshirish: 

20-rasm: Kuchlanish ko‘rsatgichi dastagi va simi izolatsiyasining elektr 
mustahkamligini sinash prinsipial shakli: 1 — sinalayotgan kuchlanish ko‘rsatgichi; 2 — 
sinalayotgan transformator; 3 — suvli vanna; 4 — elektrod sim. 
21-rasm: Dielektrik qo‘lqoplar, etiklar va kalishlarni sinash prinsipial shakli: 1 
— sinov transformatori; 2 — almashlab ulovchi kontaktlar; 3 — shuntli qarshilik (15 — 
20 kOm); 4 — gazorazryadli lampa; 5 — drossel; 6 — milliampermetr; 7 — 
razryadlovchi qurilma; 8 — suvli vanna; 9 – sinalayotgan rezina qo‘lqop. 
Bir qutbli kuchlanish ko‘rsatgichining izolatsiyalovchi korpusi butun uzunligi 
bo‘yicha ajratgich halqasigacha uzunligi bo‘yicha folga bilan o‘raladi. Folga bilan dastak 
boshidagi kontakt orasida kamida 10 mm ochiq joy qoldiriladi. Sinov uskunasining bir 
simi kontakt-uchlikka ulanib, ikkinchisi — erga ulangan simi — folgaga ulanadi. 
Sinovlarni dielektrik qo‘lqop, etik va kalishni sinash uchun mo‘ljallangan uskuna 
vositasida o‘tkazish tavsiya qilinadi. 
500 V kuchlanishgacha bo‘lgan elektr uskunalarida qo‘llaniladigan kuchlanish 
ko‘rsatgichi uchun sinov kuchlanishi 1 kV ni, 660 V gacha bo‘lgan elektr uskunalarida 
— 2 kV ni tashkil qiladi. Sinovning davom etish muddati 1 minut. 

Download 6,08 Mb.