5.4.3. ISHLATISH SHAROITIDA YEYILISHGA
QARSHILIKNI TA’MINLASH USULLARI
Mashina detallarini loyihalash va tayyorlash bosqichlarida yeyi
lishga chidamlilikni oshirish bo‘yicha amalga oshirilgan tadbirlar uni
ishlatish sharoitlarida ham davom ettirilishi kerak. Detalni xo'rdalash
va barqaror ishlatish davriga qarab quyidagi tadbirlar o'tkaziladi.
1. Detalni xo'rdalash davrida:
— xo'rdalash rejimiga amal qilish;
— mikrogeometrik xo‘rdalash bilan yuzalar
g‘adir-budirligini
optimallash va mustahkamligini oshirish;
— mikrogeometrik xo'rdalash bilan yuzalar to'lqinsimonligi va
shakliy xatoligini tuzatish;
— xo'rdalashda moyni to ‘g‘ri tanlash;
— kamqovushqoqlik moyni ishlatish;
— moy tarkibiga xo'rdalash davrini qisqartiruvchi qo‘shimchalar
qo‘shish.
2. Detalni barqaror ishlash davrida:
— rejali ogohlantirish
oldini oluvchi ta ’mirlash rejimiga amal
qilish;
— har oyda texnik xizmatdan o'tkazish;
— davrli texnik xizmatdan o ‘tkazsh;
— mavsumiy texnik xizmatdan o ‘tkazish;
— moyning sifatli bo‘lishini ta’minlash;
— moy turini to ‘g‘ri tanlash;
— moyni qo‘shimchalar bilan legirlash;
— kerakli moylash rejimini ta ’minlash;
— moyni ifloslanishdan saqlash;
— moyni sifatli tozalab turish.
Mashinalardan foydalanish davrida aksariyat
qo‘zg‘aluvchan
detallarning yeyilishi davri 3 sohaga bo'linadi (5.17-rasm).
5.17-rasm.
Detalni ishlash vaqti davrida yeyilish chizmasi.
Birinchi sohada yeyilish yotuvchi chiziqli bo'lib yangi o'rna-
tilgan detalni xo'rdalanish, ikkinchi soha yotiq to ‘g‘ri chiziqli bo‘lib
detaining normal ishlash va 3 sohada tiklanuvchi egri chiziqli boMib,
detalni ish resursi tugab jadal yeyilishga uchragan davrni ifodalaydi.
Xo'rdalanish davrida detal eng ko‘p yeyiladi, chunki yangi detal sirti-
dagi g'adir-budirlik optimal emas, tayyorlash va yig'ishdagi noaniq-
l i k l a i
mavjud, amaliy tutash yuza oz bo'lib, ishqalanish zonasida
harorat tezda ko'tarilib ketadi.
Shuning uchun mashinalardan foydalanishda birinchi navbatda
xo'rdalash rejimlariga amal qilish kerak.
Xo‘rdalash ikki bosqichdan iborat:
1) mikrogeometrik xo'rdalanish. Bu davrda g'adir-budirlik opti-
maliashadi va sirt qatlam pishitiladi;
2
) makrogeometrik xo'rdalanish, bunda to'lqinli va geometrik
shakliy xatoliklar to'g'rilanadi.
Bu davrda kam qovushqoqlik va maxsus qo'shimchali moydan
foydalanish kerak.
Normal ishlash davrida ishqalanish juftligida tirqish kattalash-
ganligi sababli dinamik kuchlar hosil bo'lishi va qismni moylash
sharoiti yomonlashishi mumkin. Yeyilish m a’lum chegaraga yetgan-
da tirqish tez kattalashib konstruksiyani ish qobiliyatini t’’gashiga
,aoab bo'ladi.
Yeyilish tezligini oshirmaslik va muddatdan oldin yaroqsizla-
nishining oldini olish uchun kompleks profilaktik tadbirlar o'tkazish
kerak. Bu tadbirlar asosan mashinani har almashmada, davriy va
mavsumiy texnik xizmatdan o'tkazishdan iborat bo'ladi.
Mashinani texnik ko'rikdan o'tkazib turish uni o'rta va kapital
ta ’mirlash bilan
qo'shilib buzilishdan saqlashning rejali ta ’mirlash
(BSRT) tizimini tashkil etadi. Mashinalarni BSRT tizimi mashina-
larni texnik diagnostika qilish va ishlatish kursida batafsil o'rganiladi.
|
