Tarbiyachining tarbiyalanuvchilar bilan muloqotni tashkil etish usullari va muloqotda tarbiyaviy jarayon tamoyillari.Tarbiyachining tarbiyalanuvchilar bilan muloqoti samarali bo‘lishi uchun suhbatdoshni o‘ziga moyil qilib olish zarur. O‘zaro moyillikka erishish uchun amalda qo‘llanilib kelinadigan bir qator murakkab bo‘lmagan pedagogik ta’sir etuvchi usullardan foydalaniladi. Ularning eng muhimlari tarbiyalanuvchi ishonchini qozonish hamda ta’sir etish va ma’qullash usullaridir.
Ishonchini qozonish usuli tarbiyalanuvchilar bilan muloqot asosida ta’sir ko‘rsatishning yuqori samara beradigan usulidir. U tarbiyalanuvchi ongiga qaratilgan bo‘lib, idrok qilish orqali tarbiyalanuvchilar ishonchini qozonishni va ularning roziligini nazarda tutadi. Ishonchini qozonish dalillash, isbotlash orqali olib boriladi. Ishonchini qozonish usuli muloqot dasturi sifatida mashg‘ulotdan tashqari jarayonlarda, tarbiyalanuvchi bilan yakka holda suhbatlarda, ma’naviy-tarbiyaviy soatlarda qo‘llaniladi. Ishonchini qozonish usuli yordamida tarbiyachi tarbiyalanuvchilarning dunyoqarashini shakllantiradi, ularda o‘z-o‘zini tarbiyalashga nisbatan javobgarlik hissini oshiradi.
–ta’sir etish va ma’qullash usuli muloqotning umumiy jarayonidir. Ikki suhbatdoshning bir-birlariga ta’sir ko‘rsatishlari, tarbiyaviy maqsadni ma’qullattirish vositasi sifatida o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, ushbu usul vositasida tarbiyachi tarbiyalanuvchi ruhiyatiga va xulq-atvoriga tarbiyaviy maqsadni ko‘zlab sezilarsiz ravishda psixologik ta’sir ko‘rsatadi. Tarbiyalanuvchi psixikasida nazoratsiz kiradi. Ushbu usul, muloqot jarayonida tarbiyachi tarbiyalanuvchilarda axloqiy-irodaviy hislatlarni faol takomillashtiradi. Tarbiyachi xushmuomalaligi, mashvarat odobining cheksiz qudrati bilan tarbiyalanuvchi psixikasining anglanmagan qirralariga pedagogik ta’sir etadi, tarbiyavchi va tarbiyalanuvchining yaqindan muloqotda bo‘lishini, bir-birlariga ishonchini, topshiriqlarni ma’qullab vaqtida bajarish uchun javobgarlik hissini shakllantiradi.
|
