5.10-rasm. Koksning mahmum suyultirilgan qatlamini to‗xtovsiz haydaydigan
qurilma apparatining texnologik sxemasi:
1-havo purkagich; 2-o‗txona; 3-ajratgi-sovutgich; 4,12-siklonlar; 5-koks qizdirgich; 6-
taqsimlash panjarasi; 7,8-pnevmo transport chizig‗i; 9-hom-ashyoni taqsimlagich; 10-qaynoq
oqimni uzatish chizig‗i; 11-reaktor; 13-parallel-kondensator (skrubber); 14-16,20,21,29-
nasoslar; 17,22,26,28-havoli sovutish appartlari; 18-rektifikatsiya kolonnasi; 19-
bug‗lantiruvchi kolonna; 23-sovutgich; 24-suv-gaz-ajratgich; 25-issiqlik almashtirgich; 27-
bug‗ generatori.
Skrubberning yuqori qismiga sug‗orish sifatida sovutilgan og‗ir gazoyl‘
beriladi. Bug‗li mahsulotlar bilan og‗ir gazoylni kontakti hisobiga bug‗larning
og‗ir komponentlari ham kondensatsiyalanadi. Kondensatsiyalangan aralashma
(retsirkulyat) skrubberning (13) ostki qismidan olinadi va nasos (15) bilan
reaktorga (11) yo‗naltiriladi.
Skrubberga cho‗kkan koks-issiqlik tashuvchilarning yupqa qatlamlari
kokslanish jarayonida (balans koksi) reaktorning bug‗lantirish seksiyasini pastki
qismiga tushadi, bunda u suv bug‗ining qarshi oqimi balan shamollatiladi. Keyin
233
esa ular egilgan quvur uzatma bo‗yicha (8) (havo transporti) aralashadi va koks
qizdirgichga (5) beriladi. Havo purkagich (1) yordamida koks qizdirgichning
taqsimlash panjarasining tagi qismidan (6) sirkulyatsiyalanadigan koksni
belgilangan haroratda qizdirish uchun hajmiy havo beriladi. Koks balansdagi
koksning bir qismini yoqish issiqligi hisobiga qizdiriladi. Yoqiladigan mahsulot
(mo‗ri gazlar) ikki pog‗onali siklonlardan (4) o‗tadi, undan juda kichik koks
zarralari ajraladi va bug‗li qozon utilizatorga to‗planadi (sxemada
ko‗rsatilmagan).
Koks qizdirgichda qizdirilgan (5) koks egilgan quvur uzatma (7) orqali
pnevmo transportga reaktorga (11) qaytariladi. Suv bug‗i ham tashuvchi muhit
hisoblanadi. Yoqiladigan koksning miqdori yangi paydo bo‗ladigan koksning
miqdoridan kam, uning ortiqchasi fraksiya ko‗rinishida yirik zarrachalar bilan
ajratgich-sovutgich (3) tizimi orqali to‗xtovsiz chiqarib ketiladi. Juda kichik
zarrachalari ajratgich-sovutgichdan koks-qizdirgichga (5) qaytariladi. Koksning
alohida kichik zarrachalarini yirik o‗lchamidan ajratish ajratgichning pastki
qismidan beriladigan suv bug‗i yordamida ta‘minlanadi. Ajratgichning pastki
qismidan (3) chiqariladigan koks suv bug‗i yordamida qabul qilgichga tashiladi
(sxemada ko‗rsatilmagan). Reaktor blokida sirkulyatsiya bo‗ladigan koks
zarrachalarining o‗lchami 0,075 dan 0,300 mm. gacha, balans qismi esa -0,4 mm
va undan katta.
Koks zarrachalarining ―qaynoq oqimi‖ koks-qizdirgichning (5) yuqoridagi
reaktorning (11) tubi teshiklaridan chiziq (10) orqali beriladi. Bunda sharoitda
bug‗lardagi koks zarrachalarining konsentratsiyasi oshadi: siklonlarning usti
(12) qismiga zarrachalarning mexanik ta‘siri, ularning kokslanishini oldini
oladi. Kolonnaning yuqori qismidan (18) chiqadigan benzin va suv bug‗lari,
kokslanish gazi havoli sovutish apparatida (22) va sovutgichda (23) sovutiladi
va suv-gaz-ajratgichda (24) to‗planadi. Bu yerda mahsulotlar yog‗li gazga,
nobarqaror benzinga va suvli kondensatga ajratiladi. Benzin nasos (29)
yordamida qisman sug‗orishga kolonnaning yuqoridagi likopchaga (18) beriladi,
uning balans miqdori issiqlik almashtirgichdan keyin (25) barqarorlashtirishga
|
