86
2.9.Neftni haydash jarayonini olib borish ketma – ketligi
Davriy haydash. Nefttexnik
Neftni qayta ishlash
sanoatni rivojlanishining
boshlang‗ich bosqichlarida xom neft tik holdagi silindrik apparatlarga davriy
haydalgan. Distillyatsiya qilish jarayonlari samarasiz bo‗lgan,
shuning uchun
rektifikatsiya kolonnalari bo‗lmagan va haydash mahsulotlarini to‗liq ajratishga
erishilmagan.
Quvurli haydash apparatlarini tuzilishi. Davriy haydash jarayonining
rivojlanishi umumiy rektifikatsiya kolonnasidan foydalanishga olib keldi,
qaysiki, balandlikdagi sathlardan har haroratda
qaynaydigan distillyatlarni
olishga erishildi. Bu tizimdan bugungi kunda samarali foydalanilmoqda. Kirib
keladigan neft zmeyevikda taxminan 320°С gacha qizdiriladi,
qizdirilgan
mahsulotlar rektifikatsiya kolonnasining oraliq sathlariga uzatiladi. Bu kolonna
aniq oraliqlarda joylashtirilgan tubi va tarnovi bo‗lgan 30 tadan 60 tagacha
bo‗lib, suyuqlikka ega bo‗lgan vannaga ega. Bu suyuqlik orqali ko‗tariladigan
bug‗lar o‗tadi qaysiki, pastga oquvchi kondensat yordamida yuviladi.
Teskari
oqimning tezligini rostlash orqali (qayta fraksiyalanishi uchun kolonnaga
haydaladigan distillyatlarni miqdori) kolonnaning yuqorisidan pastga tomon
benzin, kerosin va qaynoq shaffof distillyatlarni aniq oraliqlarda qaynash
holida
ketma – ket pasayuvchi sathlarda olinadi.
Ajralish sifatini yaxshilash uchun rektifikatsiya kolonnasiga qoldiq
haydalib vakuumli distillyatsiyaga beriladi.
Neftni qayta ishlash sanoati rektifikatsiya kolonnasining konstruksiyasi
san‘at ishlanadiki, hech bir detali e‘tiborsiz qoldirilmaydi.
Harorat va bosimni
hamda suyuqlik oqimini va bug‗larini aniq nazorat qilish uchun juda yuqa silliq
fraksiyalash usullari ishlab chiqilgan. Bu kolonnaning balandligi 60 metrga yetib
kimyoviy birikmalarni ajratish imkoniyatini beradi hamda 6°С dan kichik
qiymatga farq qiladi. U tashqi atmosfera muhitidan
izolyatsiya qilingan va
hamma distillyat qilish bosqichlari avtomatik nazorat qilinadi. Jarayonlar ba‘zi
kolonnalarda yuqori bosim ostida olib boriladi, boshqalarida esa – atmosfera
87
bosimiga
yaqin qiymatda; odatda haroratni yuqori ekstremal o‗zgarishi - 18°С
dan kichik bo‗ladi.
