Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti




Download 8,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/61
Sana26.01.2024
Hajmi8,39 Mb.
#146274
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   61
Bog'liq
AX OMTMamarajabova X

Yashash makoni bo‘yicha Kompyuter viruslarining turkumlanishi. 
Fayl viruslari bajariluvchi fayllarga turli usullar bilan kiritiladi (eng ko‘ 
tarqalgan viruslar xili), yoki fayl-yo‘ldoshlarni (kom’anon viruslar) yaratadi 
yoki faylli tizimlarni (link-viruslar) tashkil etish xususiyatidan foydalanadi. 
Yuklama viruslar o‘zini diskning yuklama sektoriga (boot - sektoriga) yoki 
vinchesterning tizimli yuklovchisi (Master Boot Record) bo‘lgan sektorga yozadi. 
Yuklama viruslar tizim yuklanishida boshqarishni oluvchi dastur kodi vazifasini 
bajaradi. 
Makroviruslar axborotni ishlovchi zamonaviy tizimlarning makrodas- 
turlarini va fayllarini, xususan MicroSoft Word, MicroSoft Excel va h. kabi 
ommaviy muharrirlarning fayl-xujjatlarini va elektron jadvallarini zaharlaydi. 
Tarmoq viruslari -‘zini tarqatishda Kompyuter tarmoqlari va elektron 
pochta protokollari va komandalaridan foydalanadi. Ba’zida tarmoq viruslarini 
"qurt" xilidagi dasturlar deb yuritishadi. Tarmoq viruslari Internet- qurtlarga 
(Internet b-‘yicha tarqaladi), IRC-qurtlarga (chatlar, Internet Relay Chat) 
bo‘linadi. 
3 Kompyuter viruslari xususiyatlari 
Kompyuter viruslarining bajarilish davri, odatda, beshta bosqichni o‘z ichiga 
oladi: 
1. Virusni xotiraga yuklash. 
2. Qurbonni qidirish. 
3. To‘ilgan qurbonni zaharlash. 
4. Destruktiv funktsiyalarni bajarish. 
5. Boshqarishni virus dastur-eltuvchisiga o‘tkazish. 
Virusni xotiraga yuklash. Virusni xotiraga yuklash operatsion tizim 
yordamida virus kiritilgan bajariluvchi ob’ekt bilan bir vaqtda amalga oshiriladi. 
Qurbonni qidirish. Qurbonni qidirish usuli bo‘yicha viruslar ikkita sinfga 
bo‘linadi. Birinchi sinfga o‘eratsion tizim funktsiyalaridan foydalanib faol 
qidirishni amalga oshiruvchi viruslar kiradi. Ikkinchi sinfga qidirishning passiv 
mexanizmlarini amalga oshiruvchi, ya’ni dasturiy fayllarga tuzoq qo‘yuvchi 
viruslar taalluqli. 
Topilgan qurbonni zaharlash. Oddiy holda zaharlash deganda qurbon 
sifatida tanlangan ob’ektda virus kodining o‘z-o‘zini nusxalashi tushuniladi. 
Destruktiv funktsiyalarni bajarish. Destruktiv imkoniyatlari bo‘yicha 
beziyon, xavfsiz, xavfli va juda xavfli viruslar farqlanadi. 


Beziyon viruslar - o‘z-o‘zidan tarqalish mexanizmi amalga oshiriluvchi 
viruslar. Ular tizimga zarar keltirmaydi, faqat diskdagi bo‘sh xotirani sarflaydi 
xolos. 
Xavfsiz viruslar - tizimda mavjudligi turli taassurot (ovoz, video) bilan 
bog‘liq viruslar, bo‘sh xotirani kamaytirsada, dastur va ma’lumotlarga ziyon 
yetkazmaydi. 
Xavfli viruslar - Kompyuter ishlashida jiddiy nuqsonlarga sabab bO‘luvchi 
viruslar. Natijada dastur va ma’lumotlar buzilishi mumkin. 
Juda xavfli viruslar - dastur va ma’lumotlarni buzilishiga hamda 
Kompyuter ishlashiga zarur axborotni o‘chirilishiga bevosita olib keluvchi, 
muolajalari oldindan ishlash algoritmlariga joylangan viruslar. 
Boshqarishni virus dastur — eltuvchisiga o‘tkazish. Ta’kidlash lozimki, 
viruslar buzuvchilar va buzmaydiganlarga bo‘linadi. Buzuvchi viruslar dasturlar 
zaharlanganida ularning ishga layoqatligini saqlash xususida qayg‘urmaydilar, 
shu sababli ularga ushbu bosqichning ma’nosi yo‘q. 
Buzmaydigan viruslar uchun ushbu bosqich xotirada dasturni korrekt 
ishlanishi shart bo‘lgan ko‘rinishda tiklash va boshqarishni virus dastur- 
eltuvchisiga o‘tqazish bilan bog‘liq. 
Virus paydo bo‘lish belgilari. 
Zararlangan Kompyuterda eng muhimi virusni aniqlash. Buning uchun virusni 
asosiy belgilarini bilish kerak: 
1. Funktsional dasturlarni ishini to‘xtatish yoki noto‘g‘ri ishlashi; 
2. Kompyuterni sekin ishlashi; 
3. OS ni yuklanmasligi; 
4. Fayl va kataloglarni yo‘qolishi yoki ulardagi ma`lumotlarni buzilishi; 
5. Fayllar modifikatsiyasining sana va vaqtining o‘zgarishi; 
6. Fayl hajmining o‘zgarishi; 
7. Diskdagi fayllar miqdorining keskin ko‘ayishi; 
8. Bo‘sh o‘erativ xotira hajmining keskin kamayishi
9. Kutilmagan ma`lumotlar va tasvirlarning ekranga chiqishi; 
10. Kutilmagan tovushlarning paydo bo‘lishi; 
11 .Kompyuterning tez-tez osilib kolishi. 
Yuqoridagi belgilar boshqa sabablarga ko‘ra ham bo‘lishi mumkinligini eslatib 
o‘tamiz. 


Mustahkamlash uchun topshiriqlar 
1. Virusni xotiraga yuklash. 
2. Qurbonni qidirish. 
3. To‘ilgan qurbonni zaharlash. 
4. Destruktiv funktsiyalarni bajarish. 
5. Boshqarishni virus dastur-eltuvchisiga o‘tkazish. 
Uyga vazifa 
1. Virus nima? 
2. Kompyuter viruslari qanday hosil bO‘ladi? 
3. Kompyuter viruslari xususiyatlari 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. 
Axborot 
texnologiyasi. 
Axborotlarni 
kriptografik 
muxofazasi. 
Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi” O‘zbekiston Davlat standarti. O‘zDSt 
1105:2006 
Vizual-didaktik resurslar 


“Tasdiqlayman” 
Ishlab chiqarish ta’limi 
bo‘yicha direktor 
o‘rinbosari: 
S.Ravshanov 
Dars o‘tiladigan guruh 
Mashg‘ulot o‘tkaziladigan sana 
№ 5 -Mavzu: Virusdan himoyalanish tizimini yaratish O‘quv 
mashg‘ulotining ta’lim texnologiyasi modeli 

Download 8,39 Mb.
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   61




Download 8,39 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Download 8,39 Mb.
Pdf ko'rish