|
Kredit modul tizimi va o‘quv jarayonini tashkil etish
Pdf ko'rish
|
| bet | 161/593 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 26,13 Mb. | | #254636 |
Bog'liq 01 YANGI O‘ZBEKISTON26
Kredit modul tizimi va o‘quv jarayonini tashkil etish
1.2. “Raqamli iz” tushunchasi: mohiyati va boshqaruv bosqichlari
Bugungi kunda raqamli texnologiyalar har bir insonning hayotiga singib
ketgan. Internet resurslari va onlayn xizmatlardan o‘zaro aloqada bo‘lish, ma’lumot
to‘plash va tahlil qilish, ta’lim va ijtimoiy hayotda keng miqyosda foydalaniladi.
Shunday qilib, raqamli iz deb ataladigan katta hajmdagi ma’lumotlar paydo bo‘ladi.
Raqamli iz (digital footprint) - bu Internetdan foydalanish jarayonida insonlar
tomonidan qoldiradigan ma’lumotlardir. Ushbu atama internet tarmog‘ida “internet
izi”, “kiber soya”, “elektron iz yoki raqamli soya” kabi nomlar bilan ham ataladi.
Ushbu ma’lumotlarga tashrif buyurilgan veb-sayt manzillari, yuborilgan elektron
pochta xabarlari, ijtimoiy media postlari, axborot byulletenlariga obunalar, onlayn
sharhlar va xaridlar va turli elektron shakllarda taqdim etilgan ma’lumotlar kiradi.
Shu bilan birga, raqamli iz “faol” va "passiv" bo‘lishi mumkin. Raqamli iz inson
o‘zi haqidagi ma’lumotni ongli ravishda baham ko‘rsa faol bo‘ladi. Agar
foydalanuvchi ro‘yxatdan o‘tgan ism yoki profildan foydalangan holda veb-saytga
kirgan bo‘lsa, u joylashtirgan barcha xabarlar uning faol raqamli izi bo‘ladi.
Shuningdek, turli onlayn anketalarni to‘ldirishda, masalan, axborot byulletenlariga
obuna bo‘lganda yoki brauzerda cookie fayllarni qabul qilishga rozilik bildirishda
faol raqamli iz qoladi. Passiv raqamli iz, shaxs haqidagi ma’lumotlar u bilmagan
holda to‘plangan holatda hosil bo‘ladi. Masalan, veb-saytga tashrif buyuruvchi
foydalanuvchilarning necha marta tashrif buyurgani, foydalanuvchilar qaerdan
ekanligi va ularning IP-manzillari haqida ma’lumot to‘plaganida sodir bo‘ladi.
Shunday qilib, har safar inson raqamli dunyoga kirganda, uning raqamli izi
paydo bo‘ladi, u asta-sekin o‘sib boradi. Oqibatda inson haqidagi shaxsiy
ma’lumotlar, faoliti, qiziqadigan sohasi kabi ma’lumotlarni ko‘rsatishi mumkin.
Ishbilarmonlik dunyosida raqamli iz insonning raqamli obro‘sini aks ettiradi va
insonning haqiqiy kasbiy faoliyatiga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan muhim
ma’lumotlarga aylanadi. Misol uchun, ariza beruvchini ishga olish to‘g‘risida qaror
qabul qilishdan oldin, ish beruvchilar o‘zlarining ijtimoiy tarmoqlari va Google
orqali xodimlarining raqamli izlarini tekshirishlari mumkin. Sizning postlaringiz va
internetdagi sharhlaringiz va boshqa odamlarning fikr-mulohazalari asosida siz
haqingizda jamoatchilik fikri shakllanadi. Raqamli izingizning barcha jihatlari,
masalan, yuklangan fotosuratlar, blog sharhlari, YouTube videolari va Facebook
postlari sizning haqiqiy hayotingiz bilan bir qatorda raqamli shaxsingizni ham
shakllantiradi.
Raqamli soya
- bu odam o‘zi bilmagan holda, ya’ni hech qanday faol
harakatlar qilmasdan yaratadigan ma’lumotdir.
Shu nuqtai nazardan, raqamli soyani passiv raqamli iz deb ta’riflash mumkin,
u foydalanuvchi o‘zining faol harakatlari bilan hech qanday iz qoldirmaganda hosil
bo‘ladi, biroq foydalanuvchi haqida u bilmagan holda ma’lumotlar yig‘iladi. Passiv
raqamli izning keng tarqalgan ko‘rinishi foydalanuvchilarning veb-saytlarga necha
marta
tashrif
buyurishi
haqidagi
ma’lumotlar to‘plamidir. Keyin bu
foydalanuvchilar qaerdan kelganligi aniqlanadi va ularning IP manzillari hisoblab
chiqiladi. Foydalanuvchilar bu jarayondan bexabar bo‘lishlari mumkin, chunki u
ko‘pincha yashirin bo‘ladi. Raqamli soyaning o‘ziga xos namunasi – reklama
|
| |
