Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi

54 
b.ham katta tarbiyaviy ta’sir kuchiga ega ekanligini yodda tutishlari zarur 
Vazmin, 
xushmuomala, 
o‘ziga ishongan pedagog faoliyatining ilk 
bosqichlaridanoq ta’lim oluvchilar mehrini qozona oladi. Buning uchun o‘qituvchi, 
eng avvalo, o‘z hissiy holatlarini, tuyg‘ularini boshqara olishi kerak. Pedagogning 
ta’lim oluvchilar bilan muloqoti rasmiy xarakterga ega. Qolaversa, u ta’lim 
oluvchilar, ularning ota-onalari, hamkasblari hamda ta’lim muassasasi va yuqori 
boshqaruv organlarining nazorati ostida faoliyat yuritadi. Bu esa jismoniy 
toliqishni, ruhiy zo‘riqishni, o‘z-o‘ziga nisbatan ishonchsizlikni va tanglikni 
keltirib chiqaradi. Natijada o‘qituvchining nutqi qat’iylik kasb etmaydi, ovozda 
nuqsonlar ko‘zga tashlana boshlaydi, oyoq va qo‘llar toliqadi. Bu kabi salbiy 
hodisalarning kelib chiqmasligi uchun o‘qituvchi o‘zini dars boshlanishidan avval 
ta’lim jarayoniga ruhan tayyorlashi, bu jarayonda yuzaga kelish ehtimoli bo‘lgan 
turli salbiy holatlarga o‘zini psixologik nuqtai nazardan tayyorlashi, imkon qadar 
ruhiy barqarorlikka erishishi talab qilinadi. 
O‘qituvchi pedagogik jarayonga o‘zini ruhan tayyorlashda quyidagilarga 
e’tibor berishi lozim: 
o‘ziga, o‘z imkoniyatlariga ishonish; 
xushmuomala bo‘lish va kelajakka ishonch bilan qarash; 
o‘z xatti-harakatlarini nazorat qilish (muskullar zo‘riqishini bartaraf etish, 
qomatni rostlash, harakatlarni to‘g‘rilash, nutqning ravon, aniq bo‘lishiga e’tibor 
qaratish va to‘g‘ri nafas olishni o‘zlashtirish); 
aqliy va jismoniy mehnatni tashkil etishda o‘zaro uyg‘unlikka erishish, 
muayyan davrlarda hordiq chiqarish (mehnat yoki musiqa yordamida dam olish, 
badiiy asarlarni o‘qish, yaqinlar, do‘stlar bilan hazil-mutoybani tashkil etish); 
pedagogik jarayonning muvaffaqiyatli,
samarali kechishiga o‘zini o‘zi ishontirish; 
kasbiy faoliyatni katta ishtiyoq, ko‘tarinki
kayfiyat bilan tashkil etishga intilish; 
turli salbiy ruhiy omillar organizmiga, ruhiy holatiga, xatti-harakatlariga, 
ta’lim oluvchilar va ta’lim jarayonining boshqa ishtirokchilariga nisbatan 

55 
munosabatiga ta’sir etishiga yo‘l qo‘ymaslik; 
salbiy ruhiy omillar va jismoniy holatlarni bartaraf etish uchun trening va 
avtotreninglardan samarali foydalanish malakasini o‘zlashtirish.
Ruhiy barqarorlikka erishish muayyan shartlar asosida kechadi. Bu o‘rinda 
V.A.Suxomlinskiy ruhiy barqarorlikka erishishning asosiy shartlari quyidagilar 
ekanligini ta’kidlaydi:
qosh-qovoqni uyub yurmaslik; 
boshqalarning kamchiliklari, nuqsonlarini
oshirib ko‘rsatmaslik; 
hazil-mutoyba moyil bo‘lish; 
xushmuomala bo‘lish va kelajakka ishonch bilan qarash. 
O‘qituvchi tomonidan o‘zlashtiriladigan pedagogik texnika negizida 
pantomimika o‘ziga xos o‘rin tutadi.

Download 26,13 Mb.