51
Maktab rahbarlari uchun o‘zi pedagogik faoliyat yuritayotgan ta’lim
muassasasi haqida anketa savollari;
Test va anketa savollarini o‘tkazayotgan rahbar uchun anketa savollari;
Ta’limni boshqarish organlari xodimlari uchun anketa savollari;
Test topshiriqlarini tayyorlash va olingan natijalarni matematik statistik
tahlil qilish yuzasidan ko‘rsatmalar;
Mazkur topshiriqlar va me’yoriy hujjatlar xalqaro Konsorsium rahbariyati
tomonidan yetakchi xalqaro tashkilotlar va xalqaro baholashda
ishtirok etadigan
mamlakatlarning vakillari bilan hamkorlikda ishlab chiqiladi.
Test topshiriqlari kitobcha shaklida bo‘lib, unda muayyan muammo mazmuni
va hal etish yuzasidan oltitagacha turli qiyinchilik darajasiga ega javoblar, ochiq va
yopiq test topshiriqlari majmua sifatida chop etiladi.
Testlarning qiyinligi re
produktiv, produktiv, qisman izlanishli va kreativ
darajada, ochiq testlarda o‘quvchilar o‘z fikrlari va nuqtai nazarini bayon etishi, zarur
hollarda namunada berilgan to‘g‘ri deb hisoblangan oltita variantdan birini belgilashi
zarur.
Test topshiriqlarini bajarib bo‘lgandan so‘ng, o‘quvchilar yarim soat
muddatida ta’lim muassasi, atrof muhitga va insonlarga munosabati, oilasi va o‘z
qiziqishlari haqida anketa savollariga javob berishi ko‘zda tutilgan.
Xalqaro baholash dasturidan asosiysi TALIS
- Teaching and Learning
International Survey - rahbar va pedagog kadrlarning umumiy o‘rta ta’lim
muassasalarida o‘qitish va ta’lim olish muhitini hamda o‘qituvchilarning ish
sharoitlarini o‘rganish va baholash uchun tatbiq etiladi.
PISA (Programme for International Student Assesment)ni respublikamizda
joriy etilgan uzluksiz ta’lim tizimida ham qo‘llash maqsadga muvofiq.
TALIS - Teaching and Learning International Survey – nimalarni tadqiq etadi?
TALIS – turli mamlakatlarda tashkil etiladigan pedagogik jarayonlarning
xalqaro qiyosiy tahliliga asoslangan tadqiqot bo‘lib, Xalqaro iqtisodiy hamkorlik va
rivojlanish tashkiloti tomonidan ta’sis etilgan. Mazkur dastur quyidagi vazifalarni hal
etishni nazarda tutadi:
Maktabda pedagogik faoliyat yuritayotgan o‘qituvchilar va ta’lim
muassasalari rahbarlarini ta’lim-tarbiya jarayonini tahlil etishga yo‘naltirish, ta’lim
siyosatining asosiy aspektlari bo‘yicha ta’lim sifati ko‘rsatkichlarini aniqlash
mezonlarini ishlab chiqish;
Xalqaro
konsorsium,
o‘qituvchilar
assosiatsiyasi,
mamlakatlararo
hamkorlikni yo‘lga qo‘yish;
Anketa savollariga yozilgan
javoblarni tahlil etish, ta’lim sifati
ko‘rsatkichlariga bevosita ta’sir ko‘rsatadigan omillarni aniqlash, foydalanilmayotgan
resurslarni belgilash, ular yuzasidan taqdimot, ko‘rsatma va hisobotlar tayyorlash;
52
Xalqaro va milliy ta’lim tizimini rivojlantirish yuzasidan axborot
tanqisligining oldini olish, ma’lumotlar bazasi va dasturiy ta’minotini tayyorlash,
ta’lim tizimi amaliyotida o‘qitish
sharoitlari va sifati, o‘qitish jarayoni
samaradorligiga o‘qituvchining kasbiy pedagogik tayyorgarlik darajasining ta’siri
yuzasidan mezonlar ishlab chiqish.
Mazkur halqaro baholash dasturlari Respublikamiz ta’lim tizimini mazmunan
yangilash, innovatsion ta’lim muhitini yaratish, ta’lim sifatini orttirishni talab etadi va
quyidagi vazifalarni amalga oshirish zaruratini keltirib chiqaradi:
Pedagogik kadr tayyorlaydigan oliy ta’lim muassasalarining bakalavriat va
magistratura bosqichi o‘quv rejasiga xalqaro va milliy ta’lim tizimini rivojlantirish
paradigmalari
bilan tanishtirish, o‘qitishni xalqaro baholash dasturlari talablarini
amalga oshirishga zamin tayyorlaydigan o‘quv kurslarini kiritish;
Oliy ta’lim muassasalarining bakalavriat va magistratura bosqichi talabalari,
ilmiy izlanuvchilarni xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro
tadqiqotlarning muammolari yuzasidan ilmiy izlanishlarga maqsadli jalb etish;
Xalqaro baholash dasturlari PIRLS TIMSS va PISA talablari asosida o‘qish,
o‘zbek tili va adabiyoti, matematika va tabiiy o‘quv fanlari bo‘yicha o‘quv va
nostandart adaptiv topshiriqlarini shakllantirish, o‘quvchilarning mustaqil ish
daftarlarini bosma shaklda va modulli o‘qitish tizimiga asoslangan elektron variantini
tayyorlash axborot texnologiyalari vositasida baholash mexanizmini ishlab chiqish;
Xalqaro baholash tizimi TALIS (Teaching
and Learning International
Survey) talablari asosida pedagog kadrlarning kasbiy kompetentligini aniqlash uchun
kvalimetrik diagnostika anketa so‘rovnomasini tayyorlash va on-lain tizimi vositasida
aniqlash;
Pedagog kadrlar tomonidan o‘zining kasbiy kompetentligini mustaqil
nazorat qilish va o‘z-o‘zini baholash imkonini beradigan kvalimetrik diagnostika
topshiriqlaridan iborat metodik va elektron ta’lim resurslarini ishlab chiqish zarur;
Xulosa qilib aytganda ta’lim sifatini ta’minlashda talabalarning o‘zlashtirgan
bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch va fanga doir xususiy kompetensiyalarini zamon
talablariga mos nazorat qilish va baholash bugungi kunning dolzarb muammolaridan
biri sanaladi.
