Modulga asoslangan o‘quv dasturlari maxsus sxema asosida ishlab chiqiladi

46 
talabaning o‘quv modulini (kursni) boshlashi va tugatishidan keyingi 
orttirishi lozim bo‘ladigan malakasiga qo‘yiladigan talablar;
modul tarkibiga kirgan har bir o‘quv modulining qisqacha mazmuni 
(sillabus), ya’ni ma’ruzalar mavzulari, seminar va amaliy mashg‘ulotlarning 
rejasi, mustaqil ta’limni baholash uchun mo‘ljallangan topshiriqlar;
o‘qitishning qisqacha bayoni: ta’lim berish usul hamda vositalari; bilimlarni 
baholashning usul va shakllaridan iborat.
Modul asosida o‘qitish tizimida talabalar bilimi, malakasi hamda ko‘nikmasini 
baholashda reyting baholash tizimidan foydalaniladi. Unda talabaning barcha o‘quv 
faoliyati, ya’ni auditoriya va auditoriyadan tashqarida olgan, o‘zlashtirgan bilimlari 
ball berish orqali baholanadi. 
Kredit (kredit)
— talabaning alohida ta’lim yo‘nalishi yoki dasturi (kurs) 
bo‘yicha o‘quv modulilarni o‘qib o‘rganishi va o‘zlashtirishi uchun sarflangan o‘quv 
yuklamasining (vaqtning) o‘lchov birligidir. Kredit — talabaning me’yoriy hujjat 
bilan belgilangan, odatda bir hafta davomida auditoriyada va mustaqil ravishda ta’lim 
olishi uchun ajratilgan minimal vaqt o‘lchovidir. Talabaga kredit ma’lum bir o‘quv 
modulidan belgilangan topshiriqlarni bajarib, yakuniy imtihondan muvaffaqiyatli 
o‘tgandan so‘ng beriladi. 
Har bir talaba kelajakda tanlagan yo‘nalishi va mutaxassisligi bo‘yicha 
diplomga ega bo‘lishi uchun kreditlarni yig‘ib borishi lozim. To‘plangan kredit 
talabaga butun umr davomida o‘zining malakasini oshirib borish yoki qo‘shimcha 
oliy ma’lumot olishiga xizmat qilib boraveradi. Iqtisodiy tilda aytganda, to‘plangan 
kredit talabaning akademik “aktivi”ga aylanib boradi. Charlz Uilyam Yeliot Bular 
Amerika qoʻshma Shtatlarining kredit tizimi (USCS); Yevropa mamlakatlarining 
kredit tizimi (YeCTS); Osiyo — Tinch okeani mamlakatlarining kredit tizimi 
(UCTS); Buyuk Britaniyaning kredit tizimi (CATS). 
Kredit texnologiyasi ta’lim oluvchilarga ishchi o‘quv rejaga kiritilgan tanlov 
o‘quv modulilarini tanlash, bu orqali individual o‘quv rejasini shakllantirishda 
bevosita ishtirok etish huquqini beradi. Ularga, nafaqat o‘quv modulilarni, balki 
professor-o‘qituvchilarni ham tanlash erkinligi beriladi. Talabalarga o‘quv 
modulilarni tanlash imkoniyatining berilishi ijobiy hol sanaladi. Bu o‘quv 
jarayonlarini baholashning o‘ziga xos qiymat ko‘rsatkichi bo‘lib ham hisoblanadi. 
Kredit tizimi bilan o‘qish va o‘quv dasturlarini o‘zlashtirish talabalarga o‘quv 
jarayonini mustaqil ravishda rejalashtirish, uning sifatini nazorat qilish, ta’lim 
texnologiyalarini takomillashtirish uchun imkoniyat yaratib berdi. 
Kredit to‘plash o‘lchovining kiritilishi talabaga katta erkinlik berish bilan bir 
qatorda, kelajakda tanlagan sohasining raqobatbardosh mutaxassisi bo‘lib yetishishi 
uchun akademik jarayonni mustaqil rejalashtirish imkonini ham taqdim etdi. Ayni 
chog‘da, baholash tizimi va ta’lim texnologiyalarining takomillashishiga ham olib 
keldi. 

47 
Bolonya deklaratsiyasida ko‘zda tutilganidek, kredit-modul tizimi aynan 
mustaqil ta’limga urg‘u qaratgani holda, asosan, ikkita funksiyani bajarishga xizmat 
qiladi: 

birinchisi, talabalar va o‘qituvchilarning mobilligini, ya’ni bir oliy ta’lim 
muassasasidan boshqa OTMga to‘siqlarsiz, erkin ravishda o‘tishini (o‘qishni yoki 
ishni ko‘chirish)ni ta’minlaydi; 

ikkinchisi, talabaning tanlagan ta’lim yo‘nalishi yoki mutaxassisligi 
bo‘yicha barcha o‘quv va ilmiy faoliyati uchun akademik yuklama — kredit aniq 
hisoblab boriladi. Kredit yig‘indisi talabaning tanlagan dasturi bo‘yicha nimani 
qancha o‘zlashtirganligini namoyon etadi. 
Talabalarning modullar bo‘yicha o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka, 
tayanch va fanga doir kompetensiyalarini nazorat qilish va baholash (joriy, oraliq, 
yakuniy) topshiriqlarining murakkablik darajalari yuzasidan tavsiyalar: 

Talabalarning modullar bo‘yicha o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka, 
tayanch va fanga doir kompetensiyalarini nazorat qilish va baholash turi bo‘lgan joriy 
nazorat topshiriqlari B.Blum o‘quv maqsadlari taksonomiyasiga muvofiq 
shakllantirish lozim; 

Talaba joriy nazoratga ajratilgan ballarni to‘plashi uchun tayyorlangan 
topshiriqlar majmuasining 60%i bilish tushunish, amalda qo‘llashga doir murakkablik 
darajasi reproduktiv va produktiv bo‘lgan topshiriqlar; 

Talaba joriy nazoratga ajratilgan ballarni to‘plashi uchun tayyorlangan 
topshiriqlar majmuasining 20%i tahlil va sintez o‘quv maqsadlariga murakkablik 
darajasiga ko‘ra qisman-izlanishli topshiriqlar bo‘lishi lozim;

Talaba joriy nazoratga ajratilgan ballarni to‘plashi uchun 20% i xulosa o‘quv 
maqsadlariga murakkablik darajasiga ko‘ra ijodiy kreativga mos kelishi lozim. 
Oraliq va yakuniy nazorat uchun topshiriqlar majmuasini shakllantirish-da ham 
murakkablik darajalari nisbati yuqoridagi tavsiyaga mos kelishi, ya’ni 60% i bilish 
tushunish, amalda qo‘llashga doir murakkablik darajasi reproduktiv va produktiv, 
20%i tahlil va sintez o‘quv maqsadlariga murakkablik darajasiga ko‘ra qisman-
izlanishli, 20%i xulosa o‘quv maqsadiga mos murakkablik darajasiga ko‘ra ijodiy 
kreativ bo‘lishi lozim. 

48 

Download 26,13 Mb.