59
lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch va o‘quv moduliga doir xususiy
kompetensiyalarni nazorat qilish va baholash uchun kredit nazorat topshiriqlari,
ularning ma’ruza,
laboratoriya, amaliy, seminar mashg‘ulotlari va mustaqil ta’lim
jarayonida to‘plash yo‘llarini aniqlaydi.
Akademik modul -
yaxlit, muayyan o‘quv natijalariga erishishga qaratilgan,
talabaning o‘zlashtirishi lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch va o‘quv
moduliga doir xususiy kompetensiyalarni nazorat qilish va baholash Reyting tizimi
mezonlariga ega bulgan tizimli, izchil o‘qish va o‘rganish harakatlari jamlanmasi. U
odatda bir semestr davom etadi lekin ayrim hollarda bir necha soatdan iborat bo‘lishi
ham mumkin. ЕCТС tizimida har bir modul o‘zida muayyan miqdordagi kreditlarni
aks ettiradi.
O‘quv moduli o‘quv rejada ko‘zda tutilgan pedagogik
va ishlab chiqarish
amaliyoti, bitiruv-loyiha ishi yoki magistrlik dissertatsiya ishi bo‘lishi mumkin.
Kredit-modul tizimi, bu - o‘qitish jarayonini maqsadga muvofiq tashkil etish
jarayoni bo‘lib, o‘qitishning modul texnologiyalari jamlamasi va kredit o‘lchovi
asosida baholash modeli hisoblanadi. Mazkur tizimni pedagogik jarayonga qo‘llash
o‘qitish jarayoni shakllari
: ma’ruza, laboratoriya, amaliy, seminar mashg‘ulotlarini
o‘quv maqsadlari asosida uyg‘unlashtirish, talabalarning o‘zlashtirgan bilim,
ko‘nikma, malaka, tayanch va o‘quv moduliga oid xususiy kompetensiyalarni nazorat
qilish va baholashda reyting tizimidan maqsadga muvofiq foydalanish
lozim. Ushbu
jarayonni professor-o‘qituvchilar yaxlit, uzviy va izchillikda tashkil etiladigan
serqirra hamda murakkab tizimli jarayon ekanligini tasavvur qilishi va loyihalashi
zarur.
Kredit-modul tizimida an’anaviy o‘qitishdan
voz kechish, ya’ni talabalarni
passiv tinglovchi sifatida o‘quv ma’lumotlarni tayyor holida yetkazmasdan, balki
talabalarni pedagogik jarayonning sub’ekti sifatida mustaqil bilim olish
qobiliyatlarini rivojlantirish talab etiladi.
O‘quv modulini o‘qitishda professor-o‘qituvchi o‘zi o‘qitishga mutassadi
bo‘lgan o‘quv modulini shu kursga ajratilgan kredit birlik
asosida reyting tizimi
uchun
talabalarning o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch va o‘quv
moduliga oid xususiy kompetensiyalarni nazorat qilish va baholash uchun o‘quv
topshiriqlari va nostandart test topshiriqlarini tuzishi lozim.
O‘quv modulini o‘qitishda
kredit-modul tizimi quyidagi didaktik maqsad va
vazifalarni amalga oshiradi:
oliy ta’limni rivojlantirish Konsepsiyasida belgilangan maqsad va vazifalarga
mos o‘quv jarayonini tashkil etishni amalga oshiradi;
o‘quv rejadan o‘rin olgan har bir o‘quv moduli, kursning talabalarning
kelgusidagi kasbiy faoliyatida tutgan o‘rniga muvofiq kredit birligini qiymatini
aniqlash;
reyting tizimi uchun Blum o‘quv maqsadlariga muvofiq
talabalarning
o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch va o‘quv moduliga oid xususiy
60
kompetensiyalarni nazorat qilish va baholash uchun o‘quv topshiriqlari va
nostandart test topshiriqlarini shakllantirish;
o‘quv o‘quv modulii bo‘yicha bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch va o‘quv
moduliga oid xususiy kompetensiyalarni talabalar tomonidan qiziqishi va
ehtiyojlariga muvofiq to‘liq o‘zlashtirilishi uchun o‘z o‘quv rejalarini individual
tarzda tuzishlariga imkon yaratish;
o‘qitish jarayoni shakllari
: ma’ruza, laboratoriya, amaliy, seminar
mashg‘ulotlarini o‘quv maqsadlari asosida uyg‘unlashtirish, talabalarning mustaqil
ta’limi va ishining nisbatini orttirish, mazkur jarayonni rejali va maqsadga muvofiq
tashkil etish;
bo‘lajak mutaxassislarga mehnat bozorida qo‘yiladigan talablarni inobatga
olgan holda o‘qitish jarayonini tashkil etilishi va dasturlarni optimallashtirishning
qulayligi va kooreksiyalash imkoniyati mavjudligi.
Yuqoridagi maqsad va vazifalar professor-o‘qituvchilardan
ma’ruza,
laboratoriya, amaliy, seminar
mashg‘ulotlarini nafaqat o‘qitishni innovatsion ta’lim
texnologiyalari asosida olib borish, balki talabaning mustaqil ta’lim va ishiga
yangicha
yondashish, zamon talabidan kelib chiqib, mutaxassisning malaka
talablaridan kelib chiqqan holda tabalar tomonidan
bilim, ko‘nikma, malaka, tayanch
va o‘quv moduliga oid xususiy kompetensiyalar, kasbiy va vitagen tajribalarni
egallash, ularda
tabiiy-ilmiy savodxonlik, amaliy ko‘nikmalarni shakllantirish
natijasida inson kapitali yaratishni talab etadi.
Xorijiy tajribaga ko‘ra, kredit-modul tizimida o‘quv jarayoni har semestrda 2-4
tagacha moduldan iborat bo‘ladi. Modulda jamlangan o‘quv modulilar osondan
murakkablik sari, nazariy-uslubiy o‘quv modulilardan amaliy o‘quv modulilarga
qarab hamda mantiqiy jihatdan bir-birini o‘zaro uzviy to‘ldirish prinsipi asosida
shakllantiriladi. Talaba mutaxassis bo‘lib shakllanishi uchun nafaqat axborotlar, balki
ularni qayta ishlash, amaliyotga joriy qila olish malakasiga ega bo‘lishi talab etiladi.
Modul asosida o‘qitish tizimida talabalar bilimi,ko‘nikma, malaka, tayanch va
o‘quv moduliga oid xususiy kompetensiyalarni nazorat qilish va baholashda reyting
baholash tizimidan foydalaniladi. Unda talabaning barcha o‘quv
faoliyati, ya’ni
auditoriya va auditoriyadan tashqari mashg‘ulotlarda olgan, o‘zlashtirgan bilimlari
ball berish orqali baholanadi.
