|
Qoraqolpoq davlat universiteti ekologiya va fiziologiya
|
| bet | 14/50 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 424 Kb. | | #263569 |
Bog'liq биогеография лекция узбNemertinlаr tipi. Barchasi dengiz qurtlari bo'lib ko'pchiligi o'rtacha va sovuq suvlarda juda siyrak tropik tropik suvlarda yashaydi. Bular toshli va qumloq litoralning yashovchilari. Ayrimlari qisqichbaqa va mollyuskalarda parazitlik qiladi. Faqat bir tug'ushning turlarigina daryo va kollarde yashaydi.
Saiynali qurtlar tipi. Ko'p qilchiqli qurtlar sinfining vakillari dengizda yashaydi. Ayrimlari 8000 m chuqurlikda o'troq holda hayot kechiradi. Ayrim turlari ichki suvlarda (mis Baykalda) yashaydi. Kam qilchiqli qurtlar chuchuk suvlarda yoki tuproqda,juda sirak dengizda hayot kechiradi. Har bir gektarda yomg'ir chuvalchanglari 10-30 t tuproqni qayta ishlaydi.
Piyavkalar - mustaqil yashovchi yirtqichlar yoki ektoparazitlar - dengizlarda, ichki suvlarda, sirak tuproq ustida yashaydi (namli tropik o'rmonlarda yer usti umurtqali hayvonlarga va odamlarga hujum qiladi).
Saqiynali qurtlarning boshqa sinfining vakillari - dengizda o'troq holda hayot kechiradi.
Mshankalar tipi – dengizlarda siyrak chuchuk suvlarning tubida va suv osti moddalarida hayot kechiradi.
Iyin oyoqlilar tipi - qirilib borayotgan organizmlar. Qazilma turlardan 10000i ma'lum. Hozirgi iyin oyoqlilar ikki qopqoqli baqachanoqlarda yashaydi. Bular bentos, dengiz tuzilishlari bo'lib har xil chuqurlikda yashaydi.
Mollyuskalar tipi – dengiz organizmlari bo'lib, ko'pchiligi chuchuk suvlarda yashaydi. Ayrim dengiz mollyuskalari igna terilarda parazitlik qiladi. Dengizlarda mollyuskalar bentos vakili sifatida ko'zga ko'rinadi. Dengiz va ichki suvlarda ular bentosning umumiy massasining 70-90F ni tashkil qiladi. Dengizlarda har xil chuqurlikda (4800 m gacha) quruqlikda har xil iqlim zonasida, tog'larda 5000 m balandlikda yashaydi. Yer usti mollyuskalari uyquga ketadi, Shimolda - qishgi, Janubda yoz va qishgi. O'simliklar bilan oziqlanuvchilar turlari bilan birga yirtqich turlari ham bor. Ayrim mollyuskalar katta o'lchamga ega. Masalan, dengiz mollyuskasi tridaknaning baqachanog'i 1,35 m ga, 250 kg ga ega. Gigant kalmarlar 18 m uzunlikka ega.
Mollyuskalar orasida qishloq xo'jaligi uchun zararkunandalari ham bor, masalan uzum ulitkasi. Ko'pchilik yalang'och turlari o'simlik va qo'ziqorinlarga ziyon yetkazadi. Marvaridning manbai hisoblanadi. Hozirgi vaqtda Angliyada ozuqa uchun yiliga 2 mlrd ustritsa foydalaniladi. Midiya, uzum ulitkasi ham ozuqaga foydalaniladi.
Bosh oyoqli molyuskalardan karakatitsa, kalmar va sakkiz oyoqlilar foydalanadi.
|
| |
