2,5
mg., tirik vazni 80-100kg. cho‘chqalar esa
6,5mg., parrandalaming iste’mol qilayotgan
1
kg. quruq oziqasi tarkibida
0
,
2
mg. riboflavin boiishi kerak.
Vitamin B
6
(piridoksin, adermin). vitamin B
6
o‘zining tabiati jihatidan
bir-biriga yaqin boigan piridoksin, piridoksal, piridoksamindan iborat. Bu
moddalar organizmda 5-piridoksal-fosfat, ya’ni Вб vitaminga aylanadi.
Vitamin B
6
aminokislotalarning almashinuvida ishtirok etadigan
fermentlaming kofermenti bo‘lib hisoblanadi. Organizmda B
6
vitamini
buyraklarda, jigarda, muskullarda, miyada, shuningdek, turli achitqilarda,
no‘xat va boshqa dukakli o‘simliklarda uchraydi. vitamin B
6
kavsh
qaytaruvchilaming katta qomida va boshqa o‘txo‘r hayvonlarning yo‘g‘on
ichaklarida mikroorganizmlar tomonidan sintezlanadi. Organizmda bu
vitamin oqsillar, yogiar almashinuvining boshqarilishida ishtirok etadi.
Yog‘laming organizmda tashilishi, oksidlanishi va depolarda to‘planishi
mana shu vitamin ishtirokida amalga oshiriladi. Shuningdek, bu vitamin
230
glyutamin kislotaning miya to‘qimalarida almashinuvida katta ahamiyatga
ega. U ko‘z muguz pardasi regeneratsiyasida va biriktiruvchi
to‘qimalaming hosil bo‘lishida, limfa va qon yaratish tizimlarining
faoliyatida katta ahamiyatga ega. Jigar faoliyatining mutadil kechishi,
me’da sekretor faoliyati uchun ham piridoksin zarur. Bu vitaminga
sutkalik ehtiyoj cho‘chqa bolalarida l-3mg., parrandalarda esa 4,4mg.ga
teng.
PP-vitamin(antipellargik vitamin, nikotinamid, niatsin, nikotinat
kislota). Nikotinat kislota rangsiz, suvda va spirtlarda yaxshi eruvchi oq
kristallardir.
0
‘simliklarda erkin nikotinat kislota va birikkan nikotinat
kislota uchraydi. Hayvon organizmining to‘qimalarida nikotinat kislota
birikkan holatda, ya’ni nikotinat kislotaning amidlari holatida uchraydi.
Nikotinat kislota turli achitqilarda (25-96mg%) ko‘p boiadi. Shu bilan
birgalikda
dukkakli
donlar,
bug‘doy,
arpa,
guruchda,
hayvon
mahsulotlaridan esa jigarda, muskullarda mavjud. Sutda bu kislota kam,
ammo PP-vitaminning ichaklarda sintezlanishi uchun zarur boigan
triptofan yyetarli miqdorda bor. Nikotinat kislotaning amidi to‘qimalar
nafasini katalizlaydigan kodegidroginaza fermentlarining tarkibiga kirib,
organizmdagi oksidlanish jarayonlarida ishtirok etadi. Shuning uchun ham
bu vitamin yetishmay qolganida organizmda oksidlanish jarayonlari
susayadi. Oqibatda moddalar almashinuvi buziladi; PP-vitamin to‘qima va
hujayralar tomonidan qand o‘zlashtirilishini tezlashtirib, organizmda
uglevodlar almashinuvida ham katta rol o‘ynaydi. Shuningdek organizmda
oqsil, xolesterin, porfirinlarning almashinuvida ishtirok etadi, tomirlar
tonusiga ta’sir ko‘rsatadi.
PP-vitamin ovqat hazm qilish tizimining, jumladan, me’daning
motor, sekretor faoliyatida, jigar faoliyatining boshqarilishida qatnashadi.
PP-vitamin ozuqalar tarkibida uchraydigan triptofan aminokislotadan,
hazm tizimidagi mikroorganizmlar tomonidan sintezlanadi. Tarkibida
triptofan aminokislota saqlamagan ozuqalar bilan hayvon uzoq vaqt
oziqlantirilsa, Pellagra (pellagra g‘adir-budur teri ma’nosini anglatadi)
degan alohida kasallik belgilari paydo bo‘la boshlaydi. Itlarda esa bu
kasallik “qarotil” deyiladi. Kasallik paytida teri yalligianadi (dermatit) va
g‘adir-budur boiib qoladi. Me’da-ichak faoliyati buziladi va og‘iz hamda
til shilliq pardalari shikastlanib, yara boiib ketadi.
B3-vitamin (pantotenat kislota). Och sariq tusli, yopishqoq moyga
o‘xshash, suvda va sirka kislotada yaxshi eruvchi modda. B3-vitamm
tabiatda keng tarqalgan boiib, ko‘pchilik o‘simlik va hayvonlar
organizmida uchraydi. Turli achitqilarda, bug‘doy va guruch unida,
231
hayvon mahsulotlaridan esa buyrak, jigar, tuxum sarig‘ida anchagina B
|
