• ESHITISH ANALIZATORI
  • Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi




    Download 14,15 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet305/318
    Sana23.05.2024
    Hajmi14,15 Mb.
    #251148
    1   ...   301   302   303   304   305   306   307   308   ...   318
    Bog'liq
    G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limot

    KO‘ZNING HIMOYA APPARATI
    Ko‘zning himoya moslamalariga ko‘z kosasi, kipriklar bilan 
    qurollangan qovoqlar va ko‘z yosh apparati kiradi. Qovoqlar yopilib- 
    ochilib turadi. Shu bilan ko‘zni turli-tuman zararli agentlardan himoya 
    qiladi. Qovoqlaming qirralarida kipriklar bor. Kipriklaming ildiz qismida 
    sezuvchi nerv uchlari joylashgan bo iib , ular kipriklarga kelgan ta’sirotlar 
    tufayli qo‘zg‘aladi va qovoqlaming reflektor ravishda yumulib-ochilishiga 
    sabab boiadi. Har ikkala qovoq bir vaqtda yumulib-ochiladi, qovoqlaming 
    chetlarida shilliq suyuqlik ajratadigan Meyboniy bezchalari joylashgan. Bu 
    bezchalaming suyuqligi ko‘z yosh suyuqligi bilan birgalikda konyuktiva 
    yuzasi va shox pardani qurib qolishdan saqlaydi. Ko‘z yosh apparati ko‘z 
    yosh bezlari, ularning yoilaridan, ko‘z yosh haltachasi va burun - ko‘z 
    yosh y o iid an iboratdir. Ko‘z yosh bezlari ko‘z kosasi tashqi chekkasining 
    yuqorigi qismida joylashgan b o iib , o ‘zidan ko‘z yosh suyuqligini ajratadi. 
    Ko‘z yosh suyuqligi konyuktiva yuzasidan oqib tushib, ko‘zning ichki 
    burchagida, ko‘z yosh xaltachasida to‘planadi. U yerdan burun-ko‘z yosh 
    y o ii orqali burun bo‘shlig‘iga oqib tushadi. Ko‘z yosh suyuqligi turli 
    tuman ta’sirlar tufayli reflektor y o i bilan ajraladi. Ko‘z yosh 
    suyuqligining tarkibida 98% suv, 1% tuzlar (asosan osh tuzi) va 1% 
    organik moddalar boiadi. Ko‘z yoshida bakteriotsidlik xususiyatiga ega 
    b o igan lizotsim fermenti bor. Ko‘z yoshi shox parda va konyuktivani 
    namlab turishi bilan birga ko‘zga tushgan narsalarni yuvib tashlaydi.
    ESHITISH ANALIZATORI
    Tovushni odam va hayvonlar quloqlari yordamida qabul qiladi. 
    Binobarin, quloq eshitish analizatorining retseptor apparati boiib, 
    hisoblanadi. Tovush toiqinlari quloq uchun adekvat ta’sirotchidir. Quloq 
    eshitish organi b o iish i bilan bir vaqtda unda tana muvozanatini saqlovchi 
    apparat - vestibulyar apparat ham joylashgan.
    Quloqning tuzilishi. Quloq uch qismdan tashkil topgan: tashqi quloq
    - tovushni qabul qiluvchi apparat, o‘rta quloq - tovushni o ‘tkazuvchi 
    apparat, ichki quloq - tovushni qabul qilib, eshitish ta’siriga aylantiruvchi 
    apparat.
    410


    52-rasm. Odam qulog‘ining tuzilish chizmasi.
    1-quloq suprasi; 2-tashqi eshituv y o ii; 3-quloqning nog‘ora pardasi;
    4-eshituv suyaklari; 5-ichki quloq.
    Tashqi quloq - quloq suprasi va tashqi eshituv y o iid an iborat. Quloq 
    suprasi togayli organ bo‘lib, turli hayvonlarda o ‘ziga xos shaklga kirgan va 
    tovush to ‘lqinlarini qabul qilishga moslashgan. Uni bir qancha muskullari 
    bor, shu sababdan quloq suprasi juda harakatchan organdir. Qushlaming 
    quloq suprasi yo‘q, shunga qaramasdan qushlar tovushni juda yaxshi 
    eshitadi. Quloq suprasidan tashqi eshituv y o ii boshlanadi. Tashqi eshituv 
    yo‘li nay shaklda b o iib , devori nozik tukchalar bilan qoplangan.

    Download 14,15 Mb.
    1   ...   301   302   303   304   305   306   307   308   ...   318




    Download 14,15 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi

    Download 14,15 Mb.
    Pdf ko'rish