|
tarkibidagi uning miqdorini kamaytirish imkonini bermaydi. Natijada
Pdf ko'rish
|
| bet | 67/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limottarkibidagi uning miqdorini kamaytirish imkonini bermaydi. Natijada
qondan C 0 2 ning ajralishini qiyinlashtiradi, qonda uning parsial bosimi
ortadi, oqibatda nafas
markazida katta qo‘z g ‘alish va kuchli nafas
qisishini chaqiradi.
Nafas olish to‘xtatilganidan keyin, qonda C 0 2 xohishga b o g iiq
b o‘lmagan holda vaqtinchalik nafas olishning tezlashishini (giperknoe)
chaqiradi.
Qonda C 0 2 ning miqdori kuchli nafas olishdan keyin nafas markazi
faoliyatini qo‘zg‘atadi va nafas olishni birmuncha to‘xtatib turadi (apnoe)
qon tarkibidagi C 0 2 odatiy darajaga yetgxmiga qadar yuqoridagi holatni
ushlab turadi.
Shuning uchun, 2 daqiqa davomida kuchli nafas olish navbatdagi
nafas olishni 65-260 soniya davomida ushlab turishni ta’min etadi.
Alveolyar havo tarkibidagi C 0 2 miqdori 0,2 % dan tushib ketganida apnoe
yuz beradi. Odatiy nafas olgandan keyin odam 75 soniya davomida nafas
olmay turishi mumkin, mashqlar bilan shug‘ullangan odamlarda esa bu
ancha uzoq davom etishi mumkin.
Nafas olishni boshqarilishida xemoreseptorlami ishtiroki. Kislorod va
karbonat angidrid gazining qondagi kuchlanishining o ‘zgarishi qon
147
tomirlaridagi xemoreseptorlar retseptorlarga ta’sir etadi. Qondagi C 0 2
ning kuchlanishining ortishi (giperkapniya) uyqu arteriyasining ichki va
tashqi shoxlarga bo‘linish joyida, ya’ni sinus karotidning hosil qilgan
burchagida joylashgan xemoreseptorlarga ta’sir ko'rsatadi, bu esa nafas
olishni reflektor ravishda chuqurlashishiga o ‘ndaydi. Aksincha, qondagi
C 0 2 kuchlanishining kamayishi (gipokapniya) sinus karotidlarining
xemoreseptorlari bilan nafas olishni tormozlanishini chaqiradi. Qondagi
|
| |
