|
etadi. Nafas markazining bir tomonini shikastlab ishdan chiqarsak, ko‘krak
Pdf ko'rish
|
| bet | 75/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotetadi. Nafas markazining bir tomonini shikastlab ishdan chiqarsak, ko‘krak
qafasining xuddi o ‘sha tarafidagi nafas harakatlari to‘xtaydi.
Nafasni boshqaruvchi ikkinchi darajali quyi markaz orqa miyada
joylashgan. Shuningdek, markaziy asab tizimining uzunchoq miyadan
yuqoriroq, qismlarida, hatto bosh miya yarim sharlarining p o‘stlog‘ida
ham nafasning boshqarilishida ishtirok etadigan nerv hujayralari guruhi
bor. Ana shularga asoslanib, hozirgi vaqtda nafasni boshqaruvchi markaz
deganda, markaziy asab tizimining turli qismlarida orqa miyadan tortib to
bosh miya yarim sharlarining p o ‘stlog‘igacha b o ig a n qismlarda
152
joylashgan, funksional jihatdan bir-biri bilan bog‘liq bu qon, nafasni
boshqarishda ishtirok etadigan nerv hujayralarining guruhi tushuniladi.
Nafas markazi organizmning turli qismlaridan - o ‘pkadan, qon tomirlari
devoridan,
uyqu
arteriyalarining
sinuslaridan,
plevra va boshqa
organlardan simpatik va parasimpatik nervlaming tegishli tolalari orqali
keladigan ta’sirotlardan reflektor y o ‘l bilan qo‘zg ‘aladi. Kelayotgan
ta’sirotlarga markazning javobi ham simpatik va parasimpatik nervlaming
tolalari orqali nafas tizimining tegishli qismlariga yuboriladi. Tekshirishlar
natijasida o ‘pkada parasimpatik nervning ikki xil tolasi borligi aniqlangan,
bulaming biri o ‘pkada bosim pasayganda, ikkinchisi esa bosim
k o‘tarilganda qo‘zg ‘aladi. Nafas jarayonining o ‘z-o ‘zidan boshqarilib
turishida ana shu tolalarining ahamiyati katta. Buning ma’nosi shuki, nafas
olinib
o ‘pkaga
havo
so ‘rilganda
parasimpatik
|
| |
