|
xemoretseptorlar qonning gaz tarkibi o ‘zgarganda - qonda karbonat
Pdf ko'rish
|
| bet | 77/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotxemoretseptorlar qonning gaz tarkibi o ‘zgarganda - qonda karbonat
angidrid
ko‘payganda
yohud
kislorod
kamayganda
qo‘zg ‘aladi.
153
Qo‘zg‘alish tegishli markazga intiluvchi tolalar orqali markazga uzatilib,
nafasning tezlashishiga olib keladi. Yurak-tomir tizimi bilan
nafas
tizimining
o ‘zaro
bir-biriga
mahkam
bog‘langan
holda
ishlashi
organizmdagi barcha organlar faoliyatining o'zaro uyg‘unlashuvida asab
tizimining yetakchi o ‘rinda turishini ko‘rsatadigan yorqin misoldir. Buni
quyidagilardan ko‘rsatsak bo‘ladi: uyqu arteriyasidagi refleksogen zona
retseptorlari ta’sirlansa, yurak ishi sekinlashib, tomirlar kengayishi bilan
bir vaqtda nafas olish ham siyraklashadi. Qon bosimi pasayganda yurak
ishi tezlashib, tomirlar torayishi bilan bir vaqtda nafas ham tezlashib, bir
muncha chuqurlashadi. Hiqildoq, kekirdak va bronxlaming shilliq
pardalari ta’sirlanganda nafasning siyraklashuvi yurak faoliyatining
sekinlashishiga ham sabab b o‘ladi. Nafas tizimi bilan yurak-tomirlar
tizimining bunday o ‘zaro chambarchas bog‘langan holda ishlashi
organizmda kechadigan barcha hayotiy hodisalaming o ‘zgarib turgan
tashqi
muhitga
moslashishida
katta
ahamiyatga
ega.
Nafasning
boshqarilishida markaziy asab tizimining boshqa qismlari bilan birgalikda
bosh miya yarim sharlarining po‘stlog‘i ham ishtirok etadi va yetakchi
o ‘rinni egallaydi. Nafasning o'zgarishiga sabab b o ia oladigan ta’sirotlar
bilan birga qo‘shilib ta’sir qilib kelgan ta’sirotlar keyinchalik yolg'iz o ‘zi
|
| |
