|
Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 79/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotTURLI SHAROITLARDA NAFAS OLISH
Jismoniy ish paytida nafas olish. Jismoniy ishning boshlanishi bilan
muskullarda moddalar almashishi tezlasha boshlaydi. Natijada kislotali
mahsulotlar ko‘proq hosil b o‘lib, qonda to‘planadi.
Muskul
bir
muncha
tezroq
qisqara
boshlashi
bilan
unga
keltirilayotgan kislorod hosil boiayotgan kislotali moddalami oksidlab
ulgura olmay qoladi. Oqibatda bu kislotali moddalar muskullardagi
retseptorlami qitiqlab va bevosita qon orqali gumoral y o ‘l bilan ta’sir etib,
nafas markazini qo‘z g ‘atadi. Natijada nafas tezlashadi.
Keyinchalik, o ‘pka ventilyatsiyasi, minutlik hajmining oshishi, qon
aylanishining tezlashuvi tufayli qondagi ortiqcha karbonat angidrid
chiqarib yuboriladi va shu vaqtda hosil boiayotgan kislotali moddalami
keltirayotgan kislorod oksidlab ulgura boshlaydi, ya ’ni hosil boiayotgan
kislotali
moddalar bilan keltirilayotgan kislorod miqdori
o ‘zaro
muvozanatlashadi. Shunga ko‘ra nafas bir muncha siyraklashadi. Jismoniy
ish ya’ni muskul faoliyatining dastlabki davrida hosil b o iib , parchalanmay
qolgan sut kislota va kislotali boshqa mahsulotlar muskulning faolligi
to‘xtaganidan keyin parchalanadi.
Shu
sababli
organizm
ishdan
to‘xtagandan keyin ham bir oz vaqt davomida nafasi va yurak ishi
tezlashgan boiadi. Muskul faol ishlab turgan paytda unda kechayotgan
oksidlanish jarayonlarining t o la amalga oshirishda muskul mioglobinining
ahamiyati juda katta. Bu pigmentning kislorod biriktirish qobiliyati
gemoglobinga qaraganda ancha yuqori bolganligi sababli shu modda ko‘p
boladigan muskullarda -yurak,jag‘
|
| |
