5
Annotatsiya
Darslikda nоdir metalllаr rudalаrini boyitishning nazariyasi va amaliyoti
koʻrib chiqilgan. Oltin va kumushni tub konlar rudalaridan ajratishning fizik-
kimyoviy asoslari keltirilgan.Nodir metallarni
ajratishning gravitatsiya,
amalgamatsiya usullari, sianli eritmada eritish jarayonining nazariyasi, sianli
eritmalardan nodir metallarni ajratishning sementatsiya, sorbsiya kabi usullari,
ion almashinuvchi smolani regenerasiyalash usullari bayon qilingan.
Mazkur darslik konchilik ishi va metallurgiya yoʻnalishi
talabalari
uchun moʻljallangan.
Аннотация
В учебнике рассмотрены теория и практика обогащения руд
благародных металлов. Приведены физико-химические основы отделения
золота и серебра из руд. Описаны методы гравитационного разделения
благародных металлов,
методы амалгамации, теория растворения в
цианистом растворе, методы отделения благародных металлов от
цианистых растворов, регенерация сорбции и методы ионообменых смол.
Учебник предназначен для студентов горных специальностей и
металлургов.
Аnnotation
The textbook discusses the theory and practice of enrichment of ores of
rare metals. The physical and chemical bases of
the separation of gold and
silver from ore deposits are given. The methods of gravitational separation of
rare metals, methods of anionization, the theory of dissolution in cyanide
solution, methods of separation of rare metals from cyanide solutions, methods
of sorption and methods of ion-exchange resonance are described.
6
Kirish
Rangli va nodir metallar rudalarini qazib olish sanoati yuksak sur’atlar
bilan taraqqiy etishini talab qiladigan tarmoqlar turiga kiradi. Bu esa oliy ta’lim
muassasasi oldiga nodir metallar rudalarini boyitish soxasidagi yosh
mutaxassislarni tayyorlash sifatini tubdan yaxshilashni talab qiladi.
Mazkur
darslikning maqsadi-ushbu masalalarni hal etishga yordam berish hisoblanadi.
Darslikda oltin va kumushning fizik-kimyoviy xossalaridan boshlab,
ularni oltin va kumush ajratib olishga tayyorlash, oltin va kumushning
minerallari, oltinni ajratib
olishning asosiy prinsiplari, nodir metallar ajratib
olishning gravitatsiya va flotatsiya usullari keltirilgan.
Rangli va nodir metallar rudalarini boyitish korxonalarida hozirda turli
boyitish usullari va sorbsiya usulida ajratish keng qo‘llanilmoqda. Shu
munosabat bilan darslikda rangli va nodir metallar rudalarini boyitish
jarayonlarining
nazariy asoslari, ularda qo‘llaniladigan texnologiyalari bayon
qilingan. Olinadigan rangli va nodir metallar boyitmalariga qo‘yiladigan
talablar keltirilgan. Ion almashgich smolalardan oltinni desorbsiyalash,
ularning xossalarini qayta tiklash masalalari ham ko‘rib chiqilgan.
Undan tashqari, kambag’al rudalardan rangli va nodir metallarni to‘dada
tanlab eritish usuli, sianli eritmalardan oltinni faollashtirilgan ko‘mirga
yuttirish orqali ajratish ko‘rib chiqilgan.
Keyingi yillarda oltinni texnologik jihatdan
oddiy rudalardan ajratib
olish ulushi borgan sari kamayib, bir vaqtning o‘zida oltinni ajralishi qiyin
bo‘lgan rudalardan ajratib olishning ulushi ortib bormoqda. Darslikda oltinni
mis-oltinli,
oltin-mishyakli, oltin-surmali, ko‘mirli, loyli rudalardan nisbatan
murakkab va tarmoqlangan sxemalarni qo‘llab ajratib olish ham ko‘rib
chiqilgan. Rangli va nodir metallar rudalarini boyitish korxonalarining oqava
suvlarini tozalash hamda zaxarli moddalar bilan ishlashdagi texnika xavfsizligi
choralari keltirilgan.
