351
Raqamli texnologiyalar haqida gap ketganda ko‘pincha signal
ham raqamli (diskret) shaklga ega bo‘lishi tushuniladi. Bu tu-
shuncha ko‘proq simli tarmoqlar uchun to‘g‘ri bo‘ladi.
Simsiz
tarmoqlarda esa “raqamli” belgisi radiokanal orqali uzatiladigan
axborotlarga tegishli, ammo radiosignalni o‘zi esa hali ham gar-
monika shaklidagi modulyatsiyalangan analog signali bo‘ladi.
Tor va keng polosali tizimlar orasidagi farqni ham oson aniqlab
bo‘lmaydi (ular orasidagi chegara ham texnologiyalar rivojlan-
gan sari yuqoriga siljimoqda). Shuningdek,
bu belgiga nisbatan
ham simli va simsiz texnologiyalarda qabul qilingan tushunchalar
orasida farq kuzatiladi. Masalan, simli tarmoq texnologiyalarida
ma’lumotni tor polosada
(ingl. baseband) uzatish deganda raqamli
uzatish shakli tushuniladi (ya’ni diskret elektr yoki optik impulslar
vositasi bilan). Va
aksincha, keng polosa
(ingl. broadband) sifa-
tida elektron yoki optik to‘lqinlarni ishlatadigan analog kanallar
nazarda tutiladi. Simsiz tarmoqlarda nazariy qabul qilinishicha,
ishchi polosasining kengligi F bu polosaning markaziy chastotasi
f
c
dan ancha kam (ya’ni, F/f
c
<< 1) bo‘lgan tizim tor polosali
hisob lanadi. Aks holda, tizim keng polosali hisoblanadi. Amal-
da esa hozirgi vaqtda 1,25MGs dan 40MGs gacha kenglikdagi
kanallarni ishlatadigan texnologiyalar
keng polosali tizimlar tur-
kumiga kiritiladi. Shuningdek, keng polosali texnologiyalar yuqori
ma’lumot uzatish tezligini (1Mbit/sekdan past emas) ta’minlaydi.
Mazkur qo‘llanmada keng polosali simsiz raqamli tizimlar sinfi-
ga kiradigan texnologiyalar yoritiladi va ularni sinflarga bo‘lishda
ko‘pincha quyidagi yondashuvlar ishlatiladi:
1. Aloqaning uzoqligi bo‘yicha tarmoqlar quyidagi sinflarga
ajratiladi:
• Bir necha detsimetrlardan bir necha dekametrlargacha ra-
dioqamrovga
ega simsiz personal tarmoqlar (ingl. Wireless
Rersonal Area Networks —
WPAN). Periferiya uskunalari, turli
hisoblagichlar, xabarchilar
(rus. датчик) va
boshqalar bilan alo-
qa uchun mo‘ljallangan. Bu texnologiyalar misollari: Bluetooth,
RFID, ZigBee lardir.
352
• Bir necha yuzlab metrlargacha ta’sir etish radiusili simsiz lo-
kal tarmoqlar
(ingl. Wireless Local Area Networks —
WLAN). Ular
ofis (tashkilot) ichidagi (ba’zan ofislararo) aloqani tashkil etish
uchun mo‘ljallangan. Ular qatoriga Wi-Fi, DECT,
Femto-sota
kabi texnologiyalarni qo‘shish mumkin.
• Bir necha, hatto o‘nlab kilometrlargacha qamrov radiusi-
ga ega shahar (hudud) ko‘lamidagi simsiz tarmoqlar
(ingl. Wire-
less Metropolitan Area Networks – WMAN). Yirik shahar atrofida
yoki tumanlarda xizmat ko‘rsatadigan tarmoqlarni yaratish uchun
mo‘ljallangan tizimlar. Ular sifatida WiMAX va WiBro texnologi-
yalari,
sotali va tranking, shuningdek radio va teleuzatish tizimlari
misol bo‘lishi mumkin (24.1-rasmga qarang).
