22
3-MAVZU. INTEGRAL MIKROSXEMALAR VA ULARNING TURLARI
Reja:
1. Integral mikrosxemalarning turlari va elementlari.
2. Raqamli integral mikrosxemalar.
3. Katta integral mikrosxemalar.
Kalit so‘zlar: integral mikrosxemalar, integral elementlar, raqamli integral
mikrosxemalar, gibrid integral mikrosxemalar.
1. Integral mikrosxemalarning turlari va elementlari.
Elektron va yarim oʻtkazgichli qurilmalar (EYAQ)
ni loyihalash va
ishlatishda almashtiriladigan uzel va bloklardan tuzilgan apparatlarni
konpanovkalash (agregatlashtirish) usulini qoʻllash katta foyda beradi. Zamonaviy
integral mikrosxemalar kuchaytirgich, osillator, taymer,
kompyuter xotirasi yoki
mikroprotsessor vazifasini bajarishi mumkin. Integral mikrosxema asosi yarim
o‘tkazgich bo‘lib, millarddan ortiq mayda rezistorlar,
kondensatorlar va
tranzistorlar mavjud.
IMS larni loyihalanayotganda tranzistorlar quvvati tarqalishi, o'zaro
bog'liqlik qarshiliklari va tutashuvning oqim zichligiga e'tibor berilishi,
mayda
tarkibiy qismlarning shikastlanishi oldini olish, istalgan ishlash tezligiga erishish,
IMS ning shovqinli qismlarini ajratish, bu orqali issiqlik hosil bo'lishining ta'sirini
muvozanatlash yoki osonlashtirish uchun ma'lum bir elektron pastki bloklarning
optimal fizik joylashuvi muhim hisoblanadi. Asoslar 200 millimetr yoki 8 dyuym
diametrga ega yangi texnologiyada siklik takrorlanadigan,
termal oksidlanish
(SiO2 plyonkasi hosil bo'lishi), fotolitografiya, kirishma tarqalishi (fosfor),
epitaksiya (qatlam o'sishi) kabi jarayonlar amalga oshirilib 4 barobar ko'proq
kristallarni hosil qilinadi.
Arxitektura IMS larning asosiy tuzilishi, maqsadi va tamoyilini belgilaydi. U
mahsulotning ichki qiymatini belgilaydi. Mikro arxitektura aniq mexanizmlar va
tuzilmalarni iborat bo’lib, loyihani amalga oshirish uchun qo'llaniladigan usullarni
tavsiflovchi spetsifikatsiya hisoblanadi.
Arifmetik va mantiqiy amallarni bajarishga mo’ljallangan birinchi 4
23
razryadli Intel 4004 shaxsiy kompyuter prossesori 1971 yilda Intel korporatsiyasi
tomonidan ishlab chiqarilgan. U 2300 ta tranzistordan tashkil topgan va 108 kGs
taktli chastotada ishlagan. Keyinchalik 1978 yilda 8 razryadli Intel 8086, 1987
yilda Intel 80386, 1993 yilda Intel 80486 mikroprosessorlar ishlab chiqarildi.
Ularning muhim parametrlaridan biri tezligi bo’lib,
sekundiga bajarayotgan
amallar soni uning razryadi va chastotasiga bog’liq bo’ladi. Vaqt birligi ichida
elektron qurilma tomonidan qayta ishlanadigan yoki shina orqali uzatiladigan bitlar
soni razryadlilikni aniqlaydi. Eng mashhur ishlab chiqaruvchilar Intel, AMD,
nVidia, ATI, VIA.
Intel firmasining mikroprotsessorlari
-
Tolapai
-
Intel Timna
-
Pentium MMX
-
Pentium II OverDrive
-
Nehalem
-
Intel Larrabee
-
I960
-
Celeron
