Raqamli qurilmalarda axborotning dasturiy himoyalari

27 
almashtirish jarayoni kodlash deb ataladi. Olingan raqamlar ketma – ketligi signal 
kodi deb ataladi. 
Ikkilik sanoq tizimida biror son ikki raqam: 0 va 1 orqali ifodalanadi. 
Raqamlarni ifodalash uchun raqamli tizimlarda tok yoki kuchlanish kabi elektr 
kattalikni ikki holatdagi signalini qabul qilishga moslashgan elektron sxema 
bo‘lishi talab qilinadi. Kattalikning biri – 0 ga, ikkinchisi – 1 ga mos kelishi kerak.
Raqamli qurilmalar ishlash algoritmini ifodalash uchun bul algebrasi yoki 
mantiq algebrasi qo‘llaniladi. Mantiq algebrasi doirasida raqamli sxema kirish, 
chiqish va ichki qismlariga mos ravishda bul o‘zgaruvchilari o‘rnatiladi va ular 
faqat ikki qiymat qabul qilishi mumkin: 
X=0 agar X>1; X=1 agar X > 0. 
Bul algebrasi asosiy amallari bo‘lib mantiqiy qo‘shuv, ko‘paytiruv va inkor 
amallari hisoblanadi. 
Bipolyar tranzistorlardagi mikrosxemalar: 
♦ RTL- rezistor-tranzistorli mantiq (eskirgan, TTL bilan almashtirilgan); 
♦ DTL- diod-tranzistorli mantiq (eskirgan, TTL bilan almashtirilgan); 
♦ TTL- tranzistor-tranzistor mantig'i - mikrosxemalar kirish qismida ko'p 
emitterli tranzistorlar bilan bipolyar tranzistorlardan yasalgan; 
♦ TTLSH- Schottky diodlari bilan tranzistor-tranzistorli mantiq - Schottky 
effekti bilan bipolyar tranzistorlardan foydalanadigan yaxshilangan TTL; 
♦ ESL- emitent bilan bog'langan mantiq - bipolyar tranzistorlarda, ularning 
ishlash rejimi to'yinganlik rejimiga kirmasligi uchun tanlangan, bu esa ish 
faoliyatini sezilarli darajada oshiradi; 
♦ IIL- integral-inyektsiya mantig'i. 
CMOS va TTL (TTLS) texnologiyalari eng keng tarqalgan mikrosxema 
mantiqlaridir. 
- 
Mantiqiy elementlar 
- 
Tetiklar 
- 
Hisoblagichlar 

28 
- 
Registrlar 
- 
Bufer konvertorlari 
- 
Kodlovchilar 
- 
Dekoderlar 
- 
Raqamli taqqoslash 
- 
Multipleksatorlar 
- 
Demultipleksatorlar 
- 
Qo'shimchalar 
- 
Yarim qo'shuvchilar 
- 
Kalitlar 
- 
ALU 
- 
Mikrokontrollerlar 
- 
(Mikro) protsessorlar (kompyuterlar uchun protsessorlar) 
- 
Bir chipli mikrokompyuterlar 
- 
Chiplar va xotira modullari 
- 
FPGA (Programmable Logic Integrated Circuits) 
TTL raqamli integral mikrosxemalar. 
TTL chiplarining eng mashhur seriyalari: 
– K155- yuqori tezlik, keng diapazon, yaxshi shovqin immuniteti, yuqori 
quvvat iste'moli; 
– K555- K155 seriyasini almashtirish - quvvat iste'moli 4-5 baravar kam 
(K155 ga nisbatan); 
– KR1533- TTL seriyali mikrosxemalarni yanada rivojlantirish, 
unumdorlikni saqlash va oshirishda 1,5-2 baravar kam quvvat sarfi (K555 bilan 
solishtirganda); 
– KR531- eng yuqori ko'rsatkich 

29 
TTL seriyali raqamli mikrosxemalarning ushbu seriyalari 80 MGts gacha 
chastotalarda ishlaydigan turli xil raqamli qurilmalarni qurishni ta'minlaydi, ammo 
ularning muhim kamchiliklari yuqori quvvat sarfidir. 
Agar bunday yuqori tezlik kerak bo'lmasa, lekin minimal quvvat sarfi kerak 
bo'lsa, CMOS seriyali mikrosxemalardan foydalaniladi. 
CMOS raqamli integral sxemalar(sifatida): 
– K176 
– K561 
– KR1564 
– 564 
- shuningdek, seriya KR1554, bu deyarli barcha ko'rsatkichlar bo'yicha TTL 
va CMOS chiplaridan ustundir. 

Download 5,25 Mb.