|
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
Pdf ko'rish
|
| bet | 155/352 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 44,19 Mb. | | #143802 |
Bog'liq 46-44-PB
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
179
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA NUTQ LEKSIKASINING
RIVOJLANISHI
G.R.Karimberganova
UrDPI Pedagogika fakulteti Maktabgacha ta’lim
yo‘nalishi 2-bosqich talabasi
Annotatsiya. Bugungi kunga kelib bolaning nutq leksikasini rivojlantirish
murakkab jarayon bo‘lib, u so‘z boyligini, grammatika hamda til ko‘nikmalarini
egallashni va kengaytirishni o‘z ichiga oladi. Ushbu maqolada maktabgacha
yoshdagi bolalar nutq leksikasini qanday rivojlantirishi va ular bu yo‘lda erishgan
muhim bosqichlari haqidagi so‘z yuritiladi.
Kalit so‘zlar: leksika, ta’sir, kontekst, kuzatish, lug’at, tovush, artikulyatsiya,
exolalik, motor-akustik, sensor, suhbat, interaktiv, individual, til.
Maktabgacha yoshdagi bolada nutq leksikasining rivojlanishi go‘daklik
davridan boshlanib, butun bolalik davrida davom etadigan va bosqichma-bosqich
amalga oshadigan jarayon hisoblanadi. Har bir bola o‘sib ulg‘ayib, atrof-muhit bilan
o‘zaro munosabatda bo‘lgach, u asta-sekin so‘zlar va tushunchalarning keng
lug‘atiga ega bo‘ladi. Bolalar ulg‘aygan sari so‘zlarni ob’ektlar, harakatlar va
tushunchalar bilan bog‘lashni boshlaydilar. Ular yangi so‘zlarni kuzatish, takrorlash
va kontekstli belgilar orqali o‘rganadilar. Kontekstli belgiga quyidagicha misol
keltirish mumkin;bola itni ko‘rib, kimdir “it” deganini eshitsa, ular bu so‘z va
mo‘ynali jonzot o‘rtasidagi bog‘liqlikni tushuna boshlaydi.
Aytish joizki, kontekstli ta’lim bolaning nutq leksikasini kengaytirishda kuchli
vositadir.vazifasini bajaradi. Quyida e’tiborga olinishi kerak bo‘lgan hamda bola
leksikasining rivojlanishida asosiy o‘rinni egallaydigan fikrlar mavjud:
1. Erta ta’sir qilish: Bolalar o‘z tarbiyachilari va atrof-muhitning tiliga ta’sir
qilish orqali nutq leksikasini rivojlantira boshlaydilar.Ularni yoshligidanoq so‘z
boyligini kengaytirishga gapirish, qo‘shiq aytish va turli kitoblar o‘qish yordam
beradi.
2. Kontekstli ta’lim: Bolalar so‘zlarni o‘zlari ishlatgan kontekstga qarab
o‘rganadilar. Masalan, ular itni ko‘rganlarida va kimdir bu so‘zni aytganini eshitib,
“it” so‘zini bilib olishlari mumkin.
|
| |
