|
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
Pdf ko'rish
|
| bet | 160/352 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 44,19 Mb. | | #143802 |
Bog'liq 46-44-PB
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
184
ma’nosida qo‘llaniladi [5]. 1975-yilda “Psixoonkologiya” AQSHda bemorlarga
ularning kasallik tashxisi “Saraton” ekanligini aytilganda va ularga kasallikka
nisbatan munosabatini o‘rganish jarayonida vujudga kelgan [6]. Onkologiya —
xavfli o‘smalar (saraton, rak) muammosi, uning tarixi, kelib chiqish sabablari,
normal hujayraning saraton hujayraga aylanish mexanizmlarini aniqlash, davolash
va kasallikni oldini olish kabi barcha tarmoqlarni o‘rganuvchi fandir. Maʼlumki,
insonlar tariximiz davomida xavfli o‘smalar bilan kasallanib kelgan. Arxeologik va
paleontologik tekshirishlar orqali hatto dinozavrlar (bundan 65 mln. yil ilgari),
ibtidoiy odamlar — avstralopiteklar (taxminan 1 mln. yil ilgari) va qadimiy
mierliklarning (5 ming yil ilgari) suyaklarida saraton xastaligining alomatlari
topilgan. Saraton haqidagi tarixdagi birinchi ma’lumot (eramizdan 2500 yillar avval)
Misr papirusida keltirilgan. Unda koxin Imgotep ko‘krak bezi saratonii va uning
asoratlari, sabablarini oldini olish to‘g‘risida hayron qolarli darajada fikr bildirgan.
Eramizdan avvalgi XII aerda Xitoyda rak kasalligi «ay» nomi bilan ham fanga
maʼlum bo‘lgan. Hindlarning muqaddas kitobi hisoblangan «Аyur-Veda»da
o‘smalarning taʼrifi keltirilgan. Bunda ular xavfli va xavfsiz turlarga bo‘lingan,
o‘smalarni olib tashlash yoki unga tarkibida margimush bor surtmalar surtish kerak,
degan ko‘rsatmalar berilgan. Mashxur yunon shifokori Gippokratning tibbiyot, shu
jumladan onkologiya sohasini rivojlantirishdagi xizmati beqiyos. U faqat «saraton»
va «sarkoma» terminlarini fanga kiritibgina qolmay, balki uni davolashning asosiy
qoidalarini yaratgan. Undan shifokorlar hozirgacha foydalanib kelmoqdalar.
Sharq tabiiy tibbiyoti sohasi mutahassisi D. Chopra aytadiki: “Zamonaviy
inson uchun kasallik bu zarurat uchun emas, balki tanlov uchun savol: tabiat bizga
yurak hurujini, qandli diabetni, saratonni, osteohondroz yoki artridni chaqiradigan
virusni yoki bakteriyani yopishtirmaydi, balki ular odamlarning noto‘g‘ri harakatlari
orqali paydo bo‘ladi” [7].
Butun dunyoda ma’lumotlar oqimi, shaxslararo munosabatlarning
tig‘izlashuvi, globallashuv jarayoni inson psixikasiga o‘z ta’sirini albatta o‘tkazadi.
Tashqi omillar inson psixikasiga salbiy o‘zgarishlarni vujudga keltirishi natijasida
zo‘riqish, hissiy – emotsionl ta’sirlanish, umuman olganda salomatlik holatining
meyor ko‘rsatkichi buzilishi, psixosomatik buzulishlarni keltirib chiqaradi. Shuni
ta’kidlash lozimki hozirgi kunda psixosomatik kasalliklarni o‘rganishda albatta
psixik omillarni hisobga olmasdan kasallikni davolab bo‘lmasligi isbotlangan.
O‘tgan so‘nggi yillarda XXI asr kasalligi deb nom olgan onkologik kasalliklar butun
|
| |
