Korroziya turli metallarda turlicha ro‘y beradi: temir zang- laydi,
misning ustki qismi ko‘karadi, qo‘rg‘oshin xiralashadi, aluminiy
qorayadi va hokazo.
Ko‘p metallar va qotishmalarning kimyoviy xossalari yuqori haroratda
o‘zgaradi. Metallar oksidlanganligi sababli ham korroziyaga uchraydi.
Yuqori darajada qizdirilganda oksidlanmaydigan metallar
issiqlikka
chidamli metallar deb ataladi.
Ba’zi metallar yuqori darajagacha qizdirilganda ham o‘z tuzilishini
saqlaydi, yumshamaydi va og‘ir vaznlarda ham deformatsiyalanmaslik
xususiyatiga ega bo‘ladi, bunday metallar
o‘tga chidamli
(olovbardosh) metallar deb ataladi.
Ko‘p metallar ishqorlar, kislotalar, tuzlar ta’sirida bo‘ladi.
Bunday ta’sirlarga chidamli metallar
kislotaga, tuzga, ishqorga
chidamli metallar deb ataladi.
Metallarning mexanik xossalari
Metallar mexanik — mustahkamlik, qattiqlik, egiluvchan- lik,
plastiklik va hokazo xossalarga ega. Bunda har xil metall namunalari
tegishli mashinalarda sinab ko‘riladi.
Metallarning qattiqligiga alohida to‘xtalishga to‘g‘ri keladi,
chunki mashinasozlik sanoatida metallarning qattiqligini o‘z-
gartirish usullari mavjud bo‘lib, uning ahamiyati katta. Sharchaning
namunada qoldirgan izi qancha katta bo‘lsa, metall shuncha yumshoq
va aksincha bo‘ladi.
Metallarning qattiqligi deb, metallning unga bir qattiqroq jismni
botishga qarshilik ko‘rsatish xususiyatiga aytiladi. Qattiqlik
metallning eng asosiy xususiyatlaridan bo‘lib, bu xususiyat detallar
tayyorlashda uning yaroqli yoki yaroqsizligini ifodalaydi. Metall
qancha qattiq bo‘lsa, uni ishlash uchun shuncha ko‘p kuch talab
etiladi. Metallarning qattiqligi turli usullarda aniq- lanadi.
Usullardan amalda namunaga toblangan sharcha, konus- simon olmos yoki
piramidasimon olmosni botirish yo‘li bilan aniqlanadigan usullar
ko‘p qo‘llaniladi.
1.
