|
Rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti
|
| bet | 1/11 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 1.55 Mb. | | #124668 |
Bog'liq DostonMI ҒЎЗА НАВЛАРИНИНГ ТАВСИФИ, Зумрад ва киммат, Latifjonov Rasuljon Ehtimollik, 2-topshiriq, Daftar yuzi, 2023 yil, 028-029 -21 STRo‘ (4), 1702321034, Aziz 34, islomjon 34, Mb1 2, 1701961347 (1), oylik test, 5-Mavzu. Uch fazali tok zanjirlari Reja
RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“Ma'lumotlar bazasi ” FANIDAN
Mustaqil ish ish
Mmustaqil
Guruh:028-21 Topshirdi: Husanov Doston
Toshkent - 2023
Mavzu: Ma’lumotlar bazasi modellari.Mohiyat-aloqa modeli
Reja:
Kirish.
Asosiy qism:
Ma’lumot modeli tushunchasi.
Ierarxik (shajara) ma’lumot modeli.
Tarmoqli ma’lumot modeli.
Mohiyat-aloqa modeli
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish
Hozirgi kunda barcha sohalarda ma’lumotlar bazasi (MB) kerakli axborotlarni saqlash va undan oqiJona foydalanishda juda muhim rol o ‘ynamoqda. Jamiyat taraqqiyotining qaysi jabhasiga nazar solmaylik o ‘zimizga kerakli m a’lumotlarni olish uchun, albatta, MBga murojaat qilishga majbur bo'lamiz. Demak, MBni tashkil qilish axborot almashuv texnologiyasining eng dolzarb hal qilinadigan muammolaridan biriga aylanib borayotgani davr taqozasidir. Axborotlarni qayta ishlashni optimallashtirish maqsadida axborot tizimlari yaratiladi. Avtomatlashgan axborot tizimlari (AT) deb shunday tizimlarga aytiladiki, ularning tarkibida texnik vositalar, jumladan shaxsiy kompyuterlar ishtrok etadi. ATIarni keng ma'noda axborotni qayta ishlaydigan ixtiyoriy tizim sifatida tushunish mumkin. Tadbiq etish sohasiga qarab, AT ishlab chiqarish, ta’lim, sogMiqni saqlash, harbiy va boshqa sohalarda ishlatiladigan tizimlarga ajratish mumkin. ATni maqsadli ishlatilishiga qarab bir qancha turlarga ajratiladi. Jumladan boshqariluvchi. axborot qidiruv, axborot m a’lumotnoma va boshqa tizimlarga ajratiladi. ATni tom m a’noda ba’zi bir amaliy masalalarni yechishda ishlatiladigan apparat dasturiy vositalari majmuasi sifatida ham tushuniladi. Masalan tashkilotlarda ishlatiladigan kadrlarni hisobga olish va kuzatish, omborxona inateriallari va tovarlarini hisobga olish va nazorat qilish, hisobchi masalalarini yechish va boshqalar. ATni asosida ma'lumotlar bazasi yotadi. MB deganda, ma’lumotlami shunday o'zaro bog‘langan to‘pkftni tushuniladiki, u mashina xotirasida saqlanib, maxsus ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi orqali jamlanishi, o‘zgartirilishi va takomillashtirilishi mumkin. Axborot xuddi an’anaviy resurslar kabi 'izlab topish, tarqatish mumkin boig an resursga aylandi.HJshbu res'ursning foydalanadigan umumiy hajmi kelgusida davlattaming strategik imkoniyatini, shuningdek, mudofaa qobiliyatjni^Him belgilab beradi deyishga jiddiy asos bor. Axborot resurslarini oqilona tashkil etish va foydalanishda ular mehnat, moddiy va energetik resurslar ekvivalenti sifatida namoyon bo'ladi. Ayni paytda axborot - bu boshqa barcha resurslardan oqilona va samarati foydalanish hamda ularni asrab avaylashga ko'maklashuvchi yagona resurs turidir. Shunday qilib, axborot resurslari zamonaviy axborotlashgan jamiyatda ishlab chiqarishning asosiy qisrai bo‘libgina qolmay, balki milliy daromad manbai sifatidagi tovar hamdir. Shu boisdan kerakli axborotlami saqlash va undan oqilona foydalanishda juda muhim rol o'ynamoqda. Axborot texnologiyalaming rivojlanishi va axborot oqimlarining tobora ortib borishi, m a’lumotlaming tez o‘zgarishi kabi holatlar insoniyatni bu m a’lumotlami o ‘z vaqtida qayta ishlash choralarining yangi usullarini qidirib topishga undamoqda. M a’lumotlami saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun ma'lumotlar bazasini yaratish, so‘ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb bo‘lib qolmoqda. Axborot texnologiyalarining rivojlanishi va axborot oqimlarining tobora ortib borishi, m a’lumotlaming tez o‘zgarishi kabi holatlar insoniyatni bu ma’lumotlarni o‘z vaqtida qayta ishlash choralarining yangi usullarini qidirib topishga undamoqda. M a’lumotlami saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun MBni yaratish, so‘ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb b o iib qolmoqda. Moliya, ishlab chiqarish, savdo-sotiq va boshqa korxonalar ishlarini ma’lumotlar bazasisiz tasaw ur qilib bo'lmaydi. Ma’lumki, MB tushunchasi fanga kirib kelgunga qadar, m a’lumotlardan turli ko‘rinishda foydalanish juda qiyin edi. Dastur tuzuvchilar m a’lumotlarini shunday tashkil qilar edilarki, u faqat qaralayotgan masala uchungina o‘rinli bo‘lardi. Har bir yangi masalani hal qilishda m a’lumotlar qaytadan tashkil qilinar va bu hoi yaratilgan dasturlardan foydalanishni qiyinlashtirar edi. Har qanday axborot tizimining vazifasi real muhit obyektlari haqidagi m a’lumotlarga ishlov berishdan iborat. Keng m a’noda m a’lumotlar bazasi - bu qandaydir bir predmet sohasidagi real muhitning aniq obyektlari haqidagi m a’lumotlar to'plamidir. Predmet sohasi deganda avtomatlashtirilgan boshqarishni tashkil qilish uchun o‘rganilayotgan real muhitning m a’lum bir qismi tushuniladi. Masalan, korxona, zavod, ilmiy tekshirish instituti. oliy o'quv yurti va boshqalar. Shuni qayd qilish lozimki, MBni yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olish zarur. 4 Birinchidan, m a’lumotlar turi, ko‘rinishi, ulami qo‘llaydigan dasturlarga bog‘liq bo‘lmasligi lozim, ya’ni MBga yangi m a’lumotlami kiritganda yoki m a’lumotlar turini o'zgartirganda. dasturlami o‘zgartirish talab etilmasligi lozim. Ikkinchidan, MBdagi kerakli m a’lumotni bilish yoki izlash uchun biror dastur tuzishga hojat qolmasin. Shuning uchun ham MBni tashkil etishda m a’lum qonun va qoidalarga amal qilish lozim. Bundan buyon axborot so‘zini ma'lumot so‘zidan farqlaymiz, ya’ni axborot so‘zini umumiy tushuncha sifatida qabul qilib, m a’lumot deganda aniq bir belgilangan narsa yoki hodisa sifatlarini nazarda tutamiz. M a’lumotlar bazasidan foydalanuvchilar turli amaliy dasturlar, dasturiy vositalari, predmet sohasidagi mutaxassislar bo‘lishi mumkin. M a’lumotlar bazasining zamonaviy texnologiyasida m a’lumotlar bazasini yaratish, uni dolzarb holatda yuritishni va foydalanuvchilarga undan axborot olishini ta’minlovchi maxsus dasturiy vosita, ya’ni m a’lumotlar bazasini boshqarish tizimi yordami bilan markazlashtirilgan holda amalga oshirishni nazarda tutadi.
|
| |
