252
XMK Jahon banki guruhiga kiruvchi boshqa tashkilotlar bilan o‘z
faoliyatini muvofiqlashtirib boradi, lekin yuridik va moliyaviy aloqalarda
mustaqil tashkilot bo‘lib hisoblanadi.
XMK kompaniyalarga risklarni boshqarishga
va jahon kapital
bozoriga chiqishning kengroq imkoniyatiga ega bo‘lishga yordam
beruvchi yangi moliyaviy instrumentlarni ishlab chiqishni davom
ettirmoqda. Ushbu moliyaviy mahsulotlar jumlasiga
quyidagilarni kiritish
mumkin:
–
XMK o‘z mablag‘laridan zayomlar;
–
sindikatlashgan zayomlar;
–
hissali moliyalashtirish;
–
qarz instrumentlari va to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalar fondlari;
–
tuzilmaviy moliyalashtirish;
–
vositachilar orqali moliyalashtirish;
–
risklarni boshqarish bo‘yicha mahsulotlar;
–
milliy valyutada moliyalashtirish;
–
savdoni moliyalashtirish;
–
ekspert baholash va hokazo.
XMKga a’zolikka kirishda quyidagi shartlarga amal qilinadi:
–
XTTB a’zoligi;
–
XMK kelishuv moddasini imzolash.
XMK turli xil tarmoqlardagi loyihalarni moliyalashtiradi, ularga,
qishloq xo‘jaligi, tog‘ sanoati, ishlab chiqarish,
turizm va boshqalarni
kiritish mumkin. Ammo birinchi navbatdagi yo‘nalish xususiy sektor
bo‘lib hisoblanadi. XMK faoliyatining to‘rtta asosiy yo‘nalishini ajratib
ko‘rsatish mumkin:
–
xususiy sektor loyihalarini moliyalashtirish;
–
rivojlanayotgan mamlakatlardagi tashkilotlarga
xalqaro moliya
bozorlaridan kapital jalb qilishda yordamlashish;
–
ta’lim, sog‘liqni saqlash va infratuzilmani rivojlantirishga
yo‘naltirilgan xususiy investitsiyalar yo‘lidagi to‘siqlarni
bartaraf etish,
shuningdek, innovatsion moliyaviy mahsulotlardan foydalanish va
salohiyatni oshirish orqali ichki moliya bozorlarini rivojlantirish;
–
hukumatlarga maslahat va texnik yordam ko‘rsatish.
XMK rivojlangan va rivojlanayotgan
mamlakatlardagi yuqori
rentabelli korxonalarni kreditlaydi. XMK kreditlarining muddati, odatda,
15 yildan oshmaydi, o‘rtacha muddat esa 3-7 yildir.
XMKning xususiyati shundaki, uning mablag‘laridan
investitsiya
olish uchun korxona va tashkilotlarga kredit berilganda, JTTB va XRA
253
talab qilgandek a’zo mamlakatlarga hukumat kafolatlari talab qilinmaydi.
Bu xususiy kompaniyalar uchun ular faoliyati
ustidan davlat nazoratidan
saqlaydi va rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotiga xorij kapitalini
jalb qilish manfaatlariga xizmat qiladi.
