s ga teng qilib olinadi, bu yerda  s-




Download 10,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/183
Sana25.01.2024
Hajmi10,28 Mb.
#145814
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   183
Bog'liq
Axborot xavfsizligi

2s
ga teng qilib olinadi, bu yerda 
s- 
kompyuterdagi so‘zning bitlardagi uzunligi. Shakllantiruvchi son 
ketma-ketliklarining takrorlanish davri s-toq son va a (mod4)=l 
bo‘lgandagina maksimal bo‘ladi. Bunday generatorlami apparat 
yoki programm vositalari orqali osongina yaratish mumkin.
Shifrlashning kombinatsiyalangan usullarL Qudratli kom- 
pyuterlar, tarmoq texnologiyalari va neyronli hisoblashlaming pay- 
do bo‘lishi hozirgacha umuman fosh qilinmaydi deb hisoblangan 
kriptografik tizimlami obro‘sizlantirilishiga sabab bo‘ldi. Bu esa, 
o‘z navbatida, yuqori bardoshlikka ega kriptografik tizimlami yara­
tish ustida ishlashni taqozo etdi. Bunday kriptografik tizimlami 
yaratish usullaridan biri shifrlash usullarini kombinatsiyalashdir. 
Quyida eng kam vaqt sarfida kriptobardoshlikni jiddiy oshishini 
ta’minlovchi shifrlashning kombinatsiyalangan usuli ustida so‘z bo- 
radi. Shifrlashning ushbu kombinatsiyalangan usuliga binoan m a’lu- 
motlami shifrlash ikki bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bos- 
qichda ma’lumotlar standart usul (masalan, DES usul) yordamida 
shifrlansa, ikkinchi bosqichda shifflangan m a’lumotlar maxsus usul 
bo’yicha qayta shifflanadi. Maxsus usul sifatida m a’lumotlar vek- 
torini elementlari noldan farqli boig an son matritsasiga ko‘pay- 
tirishdan foydalanish mumkin.
Gammalashni qo‘llashda agar shifr gammasi sifatida raqam- 
laming takrorlanmaydigan ketma-ketligi ishlatilsa shifflangan matn- 
ni fosh etish juda qiyin. Odatda shifr gammasi har bir shifrlanuvchi 
so‘z uchun tasodifiy o ‘zgarishi lozim. Agar shifr gammasi shifflan­
gan so‘z uzunligidan katta bo‘Isa va dastlabki matnning hech 
qanday qismi m a’lum bo‘lmasa, shiffni faqat to‘g ‘ridan-to‘gri sara- 
lash orqali fosh etish mumkin. Bunda kriptobardoshlik kalit o ich a- 
mi orqali aniqlanadi. Shifrlashning bu usulidan ko’pincha himoya 
tizimining dasturiy amalga oshirilishida foydalaniladi va shifr­
lashning bu usuliga asoslangan tizimlarda bir sekundda ma’lumot- 
laming bir necha yuz Kbaytini shifrlash imkoniyati mavjud. Ras-
81


shifrovka qilish jarayoni kalit m a’lum bo‘lganida shifr gammasini 
qayta generatsiyalash va uni shifrlangan ma’lumotlarga singdirish- 
dan iborat.
Shifrlangan m a’lumotlar vektorini matritsaga ko‘paytirishni 
qo‘llashda shifrlangan matn bir bayt uzunlikdagi 
vektorlarga
ajratiladi va har bir vektor kvadrat matritsa 
ga ko‘paytiriladi va 
shifrlangan vektorlar shakllantiriladi:
f ' = / M 4
Bu usulning asosiy afzalligi sifatida uning m a’lumotlar ishla- 
nishining turli jabhalaridagi moslanuvchanligini ko‘rsatish mumkin. 
Har bir vektor alohida shifrlanganligi sababli m a’lumotlar blokini 
uzatish va dasturlangan ma’lumotlardan ixtiyoriy foydalanish 
imkoniyati tug’iladi. Ushbu usulni apparat yoki dasturiy usulda 
amalga oshirish mumkin.
Rasshifrovka qilish jarayonida shifrlangan f ’ vektorlami
lM -1 j
teskari matritsa ' 'ga ko’paytiriladi.
Kombinatsiyalangan usullaming yuqori samaradorligiga uning 
ikkala bosqichini apparat usulda amalga oshirish orqali erishish 
mumkin. Ammo bu uskuna xarajatlarining jiddiy oshishiga olib ke- 
ladi. Dasturiy usulda amalga oshirilishida esa m a’lumotlami shifr- 
lash va rasshifrovka qilish vaqti oshib ketadi. Shu sababli kombinat­
siyalangan usullami apparat-dasturiy usulda, ya’ni usulning bir bos- 
qichi apparat usulda, ikkinchi bosqichi dasturiy usulda amalga 
oshirilishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.

Download 10,28 Mb.
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   183




Download 10,28 Mb.
Pdf ko'rish