natijada sikllarning 90% ida u m u m an yonish boNmaydi va
dvigatel no tu rg ‘u n
ishlaydi, ishlatilgan gazlarning zaharliligi
bir necha m arta ortib ketadi.
B undan tashqari, katta siyraklanish natijasida karter moyi-
ning yonish kamerasiga k o ‘plab o ‘tishi kuzatiladi. Bu esa o ‘z
navbatida qurum hosil b o ‘lishiga va dvigatelning tu tu n chiqarib
ishlashiga olib keladi.
Y uqorida k o 'rsatilg an kam ch ilik larn i yo ‘qo tish n in g eng
qulay usuli, dvigatelning kiritish quvurini atm o sfera bilan
maxsus
siyraklanishni cheklagich deb ataluvchi klapan orqali
bog‘lash va ekonom ayzer orqali yonilg‘i berishni to ‘xtatishdir.
Bunday cheklagich siyraklanishning kamayishiga qaram asdan
k lap an n in g keskin o ch ilish in i va och iq h o la td a b o ‘lishini
ta ’m inlashi kerak. Bu asosiy talablardan biridir. D vigatelning
ish rejim larig a m os h o ld a k la p a n n in g y o p ilish v aq tid ag i
siyraklanishi ham har xil bo ‘ladi, shuning uchun klapanning
ochilish va yopilish paytlarini m ustaqil rostlash talab qilinadi.
Bu vazifa av to m atik tarzd a bajarilishi shart. A vtom atik
klapanli siyraklanishni cheklagich sxemasi 7.3-rasm da ko‘r-
satilgan.
Siyraklanishni cheklagich
11 karburator 7 2 v a
dvigatelning
kiritish quvuri /<9oralig‘iga o ‘rnatiladi. Klapan bcheklagichning
b o ‘g ‘izi
5 ni kiritish quvurining b o ‘shlig‘idan ajratib turadi,
prujina 7 esa klapanni o ‘rindiqda siqib turadi. D iafragm a
3
klapan korpusi bilan birga o ‘tish kamerasi
8 ni hosil qiladi,
undagi bosim esa rostlash vinti
9 va teshik
2 yordam ida rostla-
nadi.
K am era 8 dagi bosim atm osfera bosim idan kichik, lekin
kiritish quvuridagi bosim dan katta bo ‘ladi.
K am eradagi va kiritish quvuridagi b o sim larn in g o 'z a ro
ta ’siri natijasida yuqoriga yo ‘nalgan kuch yuzaga keladi. Bu
kuch prujina kuchi bilan birga klapanning ochilishiga to ‘sqinlik
qiladi. K am eradagi bosim klapanning holatin i bo sh q arad i,
shuning uchun kam era
8 boshqarish kamerasi deb ataladi.
Salt ishlash paytida kiritish quvuridagi siyraklanish Д/?к
m a ’lum qiym atdan oshishi bilan klapan
6 o ‘rindiqdan chet-
lashadi. Klapan
siljishi bilan teshiklar 4 berkiladi va kam erada
siyraklanish ortib, kiritish quvuridagi siyraklanishga tenglashib
qoladi. K lapan kiritish quvuri va boshqarish kam erasidagi
siyraklanish pasayguncha ochiq qoladi.
92
Dvigatelga yuklam a berilganda klapan avtom atik tarzda
berkiladi, chunki bu holda boshqarish kam erasidagi bosim
oshadi. Bunda rostlash vintining kanali
1 ochilayotgan
drossel-
qopqoqning yuqorisida boMadi.
M ajburiy salt ishlash rejimida yonilg‘i berishni to'xtatish
uchun karburatorga ta ’sir etish, salt ishlash yonilg‘i jiklorining
oldidagi siyraklanishni kamaytirish kerak. Bunga salt ishlash
tizim i kanalini atmosfera bilan tutashtirish orqali erishiladi.
7.3. Y O N ILG ‘1 PURKAB ARALASHMA
H O S IL Q IL IS H
K arburatorning tuzilishi m urakkab bo ‘lib, u ko ‘pgina tizim
va tuzilm alardan tashkil topgan. Shu sababli, uchqun bilan o ‘t
oldiriladigan dvigatellarda yonilgNni kiritish quvuriga bevosita
purkab aralashm a hosil qilish usuli ham q o ‘llanilmoqda.
Bu usul quyidagi afzalliklarga ega:
h ar xil silindrlardagi
yonuvchi aralashm aning bir jinsli va bir tarkibli b o ‘lishiga
erishiladi; bir xil ish hajm ida dvigatel katta nom inal quw atga
ega b o la d i, chunki karburator boMmagani sababli, to ‘ldirish
koeffitsiyenti katta bofiadi; bir xil siqish darajasida oktan
soniga 2...3 birlik kam boMgan yonilg‘ilarni ham da og‘irroq
fraksiyali yonilgfilarni ishlatish mum kin.
U chqun bilan o ‘t oldiriladigan dvigatellarda benzin pur-
kashning ikki usuli qo'llaniladi: a)
silindrga purkash; b) kiritish
quvuriga uzluksiz yoki vaqt-vaqti bilan purkash. Silindrga
pu rk ash kiritish yoki siqish ja ra y o n in in g b o sh id a, yoxud
oxirida bo ‘lishi mumkin.
